نخستین همایش اقوام وطوایف (گه‌لواخیه‌کان)، حرکت زیبایی بود که با حمایت خاندان مکرم محمد علی‌خان امیر حسنی و یحیی خان امینی کسنزان از عشیره کاکسوندی به فرجامی نیک رسید که امیدواریم این همایش ماندگار استمرار یابد.
سفر علمی یکی از اعضای طایفه گلباغی از تیره کاکسوندی به مراکز علمی جهان، بهانه‌ای شد برای برگزاری همایشی یک روزه از بزرگان طوایف و عشایر «گه‌لواخی» در مجتمع سپهر غرب باورار دیواندره. این همایش سوم شهریور 1402 با حضور بیش از 300 نفر از سران و خاندان «گه‌لواخی» از سراسر کشور و اقلیم کردستان عراق، برگزار شد و بار دیگر زمینه همگرایی در بین یکی از اصیل‌ترین طوایف و ایلات کردستان را فراهم کرد.
تجمع و گردهمایی بازماندگان ایل گه‌لواخی، پس از نزدیک به یک قرن، خود نشان از زنده بودن طوایفی دارد که حکومت‌های قاجار و پهلوی، سعی در قطع کردن نسل آنان داشتند؛ جنایاتی که با اعدام 21 نفر در یک روز و قرار دادن پیکر آنان در چین دیوار همراه بود و هرگز از خاطره‌ها محو نخواهد شد. با وصف تبعیدها و تمام ناملایمات، این قوم اصیل نه تنها از مرام و بینش خویش دست برنداشته‌اند، بلکه امروز از میان آنها صدها دانشمند، پروفسور، فیلسوف، ادیب و شاعر، خوشنویس، هنرمند، نویسنده، سیاستمدار، محقق، پژوهشگر و... برخاسته است که سری در بین سرها دارند و برای خدمت به همنوعان خود سر از پا نمی‌شناسند.
نخستین همایش اقوام وطوایف (گه‌لواخیه‌کان)، حرکت زیبایی بود که با حمایت خاندان مکرم محمد علی‌خان امیر حسنی و یحیی خان امینی کسنزان از عشیره کاکسوندی به فرجامی نیک رسید که امیدواریم این همایش ماندگار استمرار یابد.ذیلا گزارش مختصری از برگزاری همایش تقدیم می‌گردد.
ساعت 10 صبح جمعه 3 شهریور 1402 اندک‌اندک مدعویان به سالن همایش وارد می‌شوند. در حالی که پخش صدای مرحوم عباس کمندی با عنوان (گوله گه‌لواخی) به گوش می‌رسید، افراد با آغوش باز و حالتی غیر قابل وصف همدیگر را در بغل می‌گیرند. اشک شوق و شادی در چشم‌ها حلقه می‌بندد. بزرگان، به معرفی جوان‌ترها مبادرت می‌ورزند و موجی از شوق و شادی سالن را فرا می‌گیرد.
به راستی صحنه‌های بی‌نظیری بود. حدیث شریف از نبی مکرم اسلام (ص) تداعی شد، که یکی از اوقات فضیلت دعا و نزدیک به استجابت نزد خالق، زمانی است که دو نفر مصافحه می‌کنند و به خاطر خدا همدیگر را در آغوش می‌گیرند.
بارها دعا کردم که پروردگارا بر عظمت و شکوه این قوم و دیگر اقوام بیفزا.
همایش با تلاوت آیه مبارکه 13 سوره حجرات آغاز شد که می‌فرماید: «ای مردم، ما شما را از مرد و زنی آفریدیم و شما را به صورت شعبه شعبه و قبایل قرار دادیم تا همدیگر رابشناسید. بهترین شما با تقواترین شماست و خدا بر همه چیز آگاه است». سپس مجری توانا و شاعر برجسته استان کاک جمال گلباغی لب به سخن گشود و با قرائت اشعاری زیبا، بر شکوه مجلس افزود و از جمشیدخان امینی برای خیر مقدم دعوت کرد.
جمشیدخان امینی ضمن اظهار مسرت از پاسخ مطلوب مدعوین، مقدم حضار را گرامی داشت و از حضور آنان تقدیر کرد. وی گفت: این همایش با هدف شناخت بیشتر، احیای مجدد آداب و رسوم و معرفی بزرگان و خادمان این خاندان و نیز انجام صله رحم در خاستگاه عشایر «گه‌لواخی» یعنی دیواندره برگزار می‌شود که امیدواریم این اقدام استمرار یابد.
درادامه مجری برنامه (جمال گلباغی) استاد حاج محمد صدیق خالق‌پناه را این گونه برای بیان موعظه فراخواند.
کاکه(صدیق) ناو، (خالق‌پناه) شۆره‌ت
له زیندو و مردووی، هه‌زاران ڕه‌حمه‌ت
بێوه‌ری نه‌بی له ڕه‌حمه‌ت قادر
باوک دوو ڕوڵه، سعدیه و صابر
سعدیه پزشک صابر ئه‌ندازیار
له ناو چاکاندا، جیاواز و دیار
خوا نه‌یانسینی له بابه و دایه
بۆ سه‌ربه‌رزی گه‌ل، ببنه سه‌رمایه
استاد خالق پناه با بیان اشعاری از گلستان سعدی، جمع یاران را مبارک دانست و از بانیان همایش تقدیر به عمل آورد و گفت: موفقیت علمی خاتو تریسکو امینی در کسب علم و دانش، بس مبارک‌تر است و خدمات این قوم به اهل علم وفقاهت، مسجد، مدرسه، بهداشت و راه زبانزد خاص و عام است.وی افزود: اگر در گذشته خرید ملک، امری حیاتی برای سران عشایر ما بود، امروز کسب علم و دانش فضیلتی است که الحمدلله برآن واقفیم و فلسفه این همایش هم به خاطر موفقیت ترسکو خانم امینی در سفر علمی به مراکز علمی جهان است.
خالق پناه در ادامه با تلاوت آیه‌ای از سوره مبارکه بقره، مفاد این آیه مبارکه را که ما مسئول اعمال گذشتگان نیستیم، بلکه مسئول اعمال خویش هستیم، رفتار و کردار نیاکان باید درس پند وعبرت باشد؛ یاد و خاطره بزرگان این خاندان در امر تعلیم و تربیت، دکتر پرویز امینی استاد دانشگاه کردستان و معلم فداکار ایرج خان امینی را گرامی داشت.
حسن گوران مدیر انتشارات گوران یکی از اعضای ستاد اجرایی همایش، دیگر سخنران بود که در سخنان خود ملت ایران را ملتی بزرگ و ترکیب یافته از اقوام و طوایف مختلف دانست و گفت: اگر اعضای ملت را به بدن انسان تشبیه کنیم، قوم (گه‌لواخی) قلب است؛ زیرا همواره در خدمت به وطن از هیچ کوششی دریغ نورزیده است.
این فعال فرهنگی با بیان خاطراتی از نحوه برخورد محققین و اندیشمندان مراکز علمی دنیای معاصر، بر اهمیت تدوین آثار قلمی تاکید کرد و اقدام مشترک خود و کاک خالد احمدی در نشر کتاب(فرمانروایی گه‌لواخیه‌کان) و چگونگی پدید آمدن آنرا، کاری سترگ و طاقت‌فرسا بر شمرد.
در ادامه کاک خالد احمدی نویسنده، محقق و شاعر فرزانه و عضو ستاد برگزاری همایش در جایگاه قرار گرفت و طی سخنانی بر استمرار چنین اقداماتی تاکید کرد و از حاضران خواست برای بهبود وضعیت بیش از پیش تلاش کنند.
وی افزود: گه‌لواخی از سال 915 تا 1092 صاحب دولت و مکنت بوده‌اند و پایان این شکوه سال 1092 بوده و آن هم به دلیل کشمکش‌ها و نزاعات درونی بود که باید برای ما درس عبرت باشد.
این محقق فرزانه افزود: تاریخ ما طی سنوات 1100 تا 1250 تاریک و نامشخص است؛ اما در سال 1240 به بعد اقدام به خرید ملک نموده‌اند و عبدالحمیدخان رئیس، اقدام به خرید افراسیاب می‌نماید.
خالد بگ احمدی به جنگ «هوازو» اشاره کرد و گفت: این جنگ بسیار طاقت‌فرسا و تراژدی عجیبی بوده است. برخی 3 سال و برخی مدت زمان آن را بیشتر اعلام می‌کنند و بارها در میدان نبرد؛ برخصم چیره می‌شوند ناچار دشمن از در دوستی وارد می شود.
وی به تبعیدی گه‌لواخی‌ها به اصفهان توسط خاندان پهلوی اشاره کرد و گفت: مادر رضا شاه در سفری به اصفهان، از اردوگاه تبعیدیان بازدید می‌نماید و زنان تبعیدی گه‌لواخی او را واسطه قرار می‌دهند تا به فرزندش رضا شاه اجازه بازگشت آنان را به محل سکونت خود بدهد. یکی از نظامیان همراه وی اعلام می‌دارد که گلباغی‌ها قابل ترحم نیستند زیرا هم اکنون صدای توپ قلعه ئالولاخ منطقه گلباغی را در گوش خود احساس می‌کنم.
وی در ادامه با قرائت شعری بر همبستگی طوایف و عشایر و انجام کار تحقیقی و پژوهشی تاکید کرد.
در ادامه پنل تخصصی با اجرای فعال فرهنگی کاک رشاد مرادی و با حضور استادان سید اسماعیل حسینی، دکتر علی اشرافی و کاک حسن گوران آغاز شد؛ مطالب مهمی ایراد گردید که به صورت مفصل جداگانه درج خواهد شد.
این همایش در بعد از ظهر با بیانات استاد ملا عبدالرحمن نورسی از اقیم کردستان ادامه یافت. وی بر شناخت بیشتر اقوام صحه گذاشت و افزود: بارها همایش گه‌لواخیه‌کان در کردستان عراق برگزار شده است و امیدواریم با همکاری بیشتر بر غنای آن بیفزاییم.وی با بین خاطراتی از برخود خود با مرحوم یحیا خان امینی در همدان، سجایای اخلاقی این خاندان را بر شمرد و از بانیان همایش قدردانی کرد.
دیگر سخنران همایش علی عبدا... شریف باز هم از کردستان عراق بود که به تفصیل اقدامات انجام شده در خصوص شناخت گه‌لواخیه‌کان را برشمرد و گفت: در کتاب کاروانی خه‌بات (گه‌لواخیه‌کان) که به سرگذشت گه‌لواخیه‌کان می‌پردازد را به چاپ رسانده‌ام و کتاب دیگری در دست تدوین دارم و چندین نمایشگاه هم برگزار کرده‌ام.
وی از خدمات کیومرث خان امینی، دکتر صادق خان عولیایی، کاک خالد احمدی، سیف ا... کرمی، هیوا مظفری و عادل فتحی و دکتر چیاکو در خصوص معرفی و شناخت بیشتر (گه‌لواخیه‌کان) تشکرکرد.
چیاکو نظری از فعالان فرهنگی شهرستان دیواندره دیگر سخنران مراسم بود که پیشنهاد کرد همایش دوم از هم اکنون با فراخوان و راه‌اندازی دبیرخانه، فعالیت خود را آغاز نماید.
سیروس خان مرادی نیز طی سخنان کوتاهی گفت: گه‌لواخی تاریخی طولانی دارد و پدربزرگم مرحوم محمد عالی خان درسال 1315 مورد هجوم لشکر تا بن دندان مسلح پهلوی قرار می‌گیرد.
وی بر ضرورت تدوین صحیح تاریخ اقوام (گه‌لواخی) تاکید کرد و بر تصحیح تراژدی قه‌لای ئالولاخ اصرار ورزید و پیشنها نمود صندوقی برای چنین فعالیت‌هایی راه‌اندازی شود تا همه باهم در انجام چنین فعالیت‌هایی سهیم باشیم.
جبار خدامرادی هم از دیگر سخنرانان همایش بود که بر استمرار این اقدامات تاکید کرد.
در ادامه لطف ا... فرجی جمیل مصطفایی، نجم‌الدین رشیدی، صابر علیخانی، مرتضی وطن‌خواه و کاک صدیق یوسفی هرکدام با قرائت اشعار خود، بر غنای همایش افزودند.
بیانات کامل(خالد) گلباغی پایان‌بخش همایش بود که مطالبی در خصوص ضرورت اقدامات فرهنگی بیان کرد و از حاضران خواست به یاری بزرگانی چون خالد احمدی و دیگران مبادرت ورزند.
پایان بخش این همایش یک‌روزه اجرای هوره کاک ابراهیم کاکسوندی و اهداء لوح سپاس و نشان همایش به افراد ذیل الذکر توسط بزرگان حاضر در همایش بود.
1) دکتر داوود تاسا پروفسور و متخصص پیوند کبد و قلب فرزند محمد کریم تاسا از طایفه کاک سوندی که‌سنه‌زان
2) دکتر صادق عولیایی از عشیره کلهر، خیر و نیکوکار به خاطر ساخت 3 درمانگاه در منطقه دیواندره
3) جناب آقای کیومرث خان امینی به دلیل ساخت مدرسه و درمانگاه در منطقه و کارآفرینی برای جوانان
4) سرکار خانم تریسکو امینی به خاطر سفر علمی به خارج از کشور
5) جمشیدخان امینی به خاطر میزبانی همایش
همچنین از حضور جناب آقای نوید دست‌آمیز دانش‌آموز برجسته شهر دیواندره از طایفه قالقالی به خاطر کسب رتبه برتر کنکور در سال جاری تقدیر شد.
و در نهایت این اقدام بجا و شایسته در ساعت 5 و نیم عصر با هه‌لپه‌رکی ویژه گه‌لواخیه‌کان و گرفتن عکس‌های دسته‌جمعی و در نهایت آرامش به انجام رسید.
از کلیه کسانی که ما را در این راه یاری رساندند، تقدی و تشکر می‌نماییم.
کامل(خالد) گلباغی- کوچک‌ترین عضو ستاد برگزاری همایش ( گه‌لواخیه‌کان)
آدرس کوتاه خبر:
