نخبگان کردستان در مدار خدمات حمایتی بنیاد ملی نخبگان

حمایت از نخبگان وظیفه ذاتی همه دستگاه‌های اجرایی است و تنها با برنامه‌ها و حمایت‌های بنیاد ملی نخبگان اجرایی نخواهد شد. نخبه در اصل به افرادی گفته می‌شود که یا دارای قدرت ذاتی در حفظ اصالت‌های با ارزش در حوزه‌های نژادی، فرهنگی و عقیدتی و یا حامل اراده اعمال تغییر در ساختارهای سنتی و قدرت رهبری روند نوین علمی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی هستند.

نخبگان به 6 طبقه سنتی (رئیس قبیله، علمای دینی و رهبران عرفانی)، تکنوکرات (دارای قابلیت‌های تخصصی در مدیریت توسعه مدرن)، مالکیت (دارای زمین‌ها و املاک بزرگ و سرمایه‌های پولی)، کاریزمایی (قهرمانان ملی)، ایدئولوژیک (بنیانگذاران افکار و اعتقادات خاص) و سمبلیک (قهرمانان ملی) تقسیم می‌شوند.

هر کدام از این نخبگان تاثیرات خاصی بر وضعیت موجود و یا ایجاد وضعیت‌ها و قواعد نوین داشته و هر کدام بخشی از طبقه عامه و ساختارهای موجود را تحت تاثیر دستورات و تصمیمات خود قرار می‌دهند که در مواردی منجر به پیشرفت و در مواردی موجب پسرفت عقلائی و یا تحکیم صلح و آشتی و یا ایجاد جنگ و خونریزی می‌شوند.

در عصر حاضر به علت ظهور تمایل انسان‌ها به شکستن ساختارهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نخبه بیشتر ماهیت نوآوری علمی و عقلائی دارد و اکثریت جامعه از آنها انتظار دارند تا در صحنه داخلی بانی ارتقاء شاخص‌های علمی، اقتصادی، امنیتی و رفاهی بوده و عامل پیروزی در رقابت‌های خارجی و بین المللی باشند. به این علت است که بستر بروز تنش بین نخبگان جدید و قدیم فراهم شده و طبقات سنتی، مالکیت، کاریزمائی، ایدئولوژیک و سمبلیک در برابر طبقه تکنوکرات مقاومت به خرج می‌دهند تا جایگاه و منافع خود را از دست ندهند.

اما نگاه به روند فعلی حکایت از کاهش تنش بین نخبگان دارد زیرا همه طبقات به این واقعیت پی برده که عدم وجود هر کدام از این طبقات زیان‌های خاص خود را دارد و هر کدام کارائی لازم خود را داشته که سایر طبقات امکان ایفای نقش آن را نداشته و سبب ایجاد اختلال در کارائی دیگران می‌شود. لذا این را باید پذیرفت که در کشورهای در حال توسعه نقش نخبگان تکنوکرات و علمی به علت داشتن قابلیت ذاتی رقابت و تنش با سایر طبقات و تبدیل منابع به ثروت و پیشرفت، بیش از سایر نخبگان اهمیت دارد تا بتوان مراحل عبور از توسعه نیافتگی را با موفقیت طی کرد، بنابراین بر همه طبقات نخبگان و نظام حاکمیت واجب است تا نخبگان تکنوکرات را در طی طریق یاری دهند.

سال‌هاست که ایران درگیر پدیده هدر رفت منابع توسعه و فرار مغزهاست و هرچه زمان می‌گذرد شاخص‌های توسعه یافتگی با افت شدید مواجه است که بزرگترین علت این رویداد کم توجهی به ماهیت و نقش نخبگان تکنوکرات و حاشیه نشین کردن آنها در روند توسعه می‌باشد. نظام حاکمیت از 2 دهه قبل پی به خسارات این روند برده و در تدارک بستر سازی برای اعاده جایگاه این طبقه برآمده و در حال حذف عوامل تضعیف جایگاه نخبگان تکنوکرات است که ایجاد 2 نهاد پارک علم و فناوری و بنیاد ملی نخبگان، تغییر در قوانین نظام اداری و استخدامی و توزیع منابع به نفع این طبقه بهترین سند برای اثبات این ادعاست.

نژاد کورد به علت داشتن نقش اصلی در بنیانگذاری فرهنک و تمدن ایران زمین از تاریخ طولانی در کنش‌های علمی و عقلائی برخوردار است به این علت میزان علاقه آنها به دانش و پیشرفت بیش از سایر ایرانیان است به طوری که وارد هر عرصه‌ای از توسعه می‌شوند منشاء انواع نوآوری هستند. بنابراین ضرورت دارد تا تمام بسترهای تقویت نقش کوردها در نظام توسعه و پایدار سازی روند را فراهم کنند، خبرنگار «روژان پرس» برای اطلاع رسانی در زمینه خدمات بنیاد ملی نخبگان به پرورش استعدادهای علمی و عقلائی کردستان و حمایت از نقش این قشر در مدیریت و پیشبرد توسعه همه جانبه گفتگوئی با رئیس این نهاد در کردستان انجام داده که اینک تقدیم خوانندگان می‌شود.

دکتر جمال سلیمی با اشاره به اهمیت این نهاد در حمایت از نخبگان و استقرار این قشر در نظام مدیریت توسعه گفت: ايده تأسيس بنيادي براي رسيدگي به مسايل گوناگون نخبگان علمي كشور، براي نخستين‎بار با رهنمود رهبری معظم انقلاب در ديداري كه ايشان با برخي از نخبگان دانشگاهي داشتند، شكل گرفت. در تاريخ بيست‎ويكم مهرماه 1366 آيين‎نامه تأسيس شورا و دفتر جذب نخبگان از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی تصويب شده و در سيصد و چهل و چهارمين جلسه اين شورا هم، محل استقرار مناسب آن نهاد رياست‎جمهوري تعيين شده بود. كميته علوم و فناوری نهاد رياست‎جمهوري نيز در سال 1381 برای حمايت از نخبگان، صندوق ملي حمايت از نخبگان را از تصويب هيئت دولت گذارنده بود. با اين وصف، اساسنامه بنياد ملی نخبگان در پانصد و شصتمين جلسه مورخ دهم خردادماه 1384 شورای عالی انقلاب فرهنگی در يك مقدمه، چهار فصل، شانزده ماده و نه تبصره به تصويب رسيد. هيئت امنا، رييس بنياد و شوراي نخبگان سه ركن اصلي بنياد ملی نخبگان را تشكيل مي دهد و از آن‎جاکه ساز و كار اين بنياد بايد بالاتر از سطح يك وزارتخانه تعريف می‌شد، رييس‎جمهور به‎عنوان رييس هيئت امناي بنياد ملی نخبگان انتخاب شد. هيئت امنا عالي‎ترين مرجع بنياد در زمينه سياستگذاری و تصميم‎گيری و دارای كليه اختيارات قانونی در حدود اهداف و وظايف بنياد و اداره امور آن است و تقسيم‎بندی اعضای آن شامل دو گروه حقوقی و حقيقي است. اعضای حقوقی بنياد علمي نخبگان را رييس‎جمهوري به‎عنوان رييس هيئت امنا، معاون اول رييس‎جمهوری، معاون رييس‎جمهوری و رييس بنياد، دبير شورای عالي انقلاب فرهنگی، وزرای علوم، بهداشت، ارشاد و آموزش و پرورش و همچنين رييس سازمان مديريت و برنامه ريزی، رييس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس، رييس نهاد نمايندگي مقام معظم رهبری در دانشگاه‎ها، رييس جهاد دانشگاهی و رييس دانشگاه آزاد اسلامي تشكيل می‌دهند. نه نفر از شخصيت های خبره و نخبه علمی كشور نيز به‎عنوان اعضاي حقيقي به پيشنهاد رييس بنياد و امضای رييس هيئت امنا انتخاب مي شوند كه دو نفر از آن‎ها از علمای برجسته حوزه هاي علميه به انتخاب شورای عالی حوزه علميه قم و دو نفر نيز از بانوان نخبه علمی كشور هستند. شورای نخبگان در واقع شوراي علمي بنياد است كه تركيب اعضاي آن از رييس بنياد (رييس شورا)، قايم مقام و معاونان بنياد و هفت نفر عضو اصلی تشكيل شده كه از ميان نخبگان با پيشنهاد هيئت امنا و تأييد رييس هيئت امنا و حكم رييس بنياد به‎مدت پنج سال منصوب می‌شوند.

بر اساس آنچه در برنامه ششم توسعه (بند «ث» ماده 64 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران) تمام لایه‌های حاکمیتی موظف به همکاری جدی برای پیشبرد اهداف تعریف شده توسط بنیاد ملی نخبگان شدند.

وی افزود: قبل از اجرای برنامه ششم توسعه، توجه زیادی به نخبگان و ایفای نقش آنها در توسعه نشده بود اما در برنامه ششم بند مذکور در خصوص الزام همکاری همه دستگاه‌های اجرائی برای استفاده از توانائی این قشر درج شد که از این دوران به بعد فصل نوینی از توجه به نخبگان شروع شده و در بستر زمان رو به تکامل نهاد و در حال حاضر هر سال بنیاد گزارشی از وضعیت همکاری ارگان‌های اجرائی تهیه و در اختیار متولیان اصلی امور کشور می‌گذارد که با موارد تخلف برخوردهای جدی می‌شود.

سلیمی تصریح کرد: بر اساس برنامه‌ریزهای جدید که ما از آن به عنوان «مسیر نخبگی» نام می بریم، زمان شناسایی و حمایت از نخبگان از دوران مدرسه شروع شده و تا تبدیل شدن آنها به سرآمدان علمی آنها را همراهی می‌کند و شامل مراحل شناسایی، توانمند سازی، تکریم و کسب قدرت تاثیر گذاری است.

وی خاطر نشان کرد: ایستگاه برای توانمند سازی این افراد ایجاد شده که در ایستگاه اول، اجتماع دانش آموزان مستعد است که در قالب 3 برنامه کلان و همکاری دستگاههای اجرائی شامل طرح شهاب (شناسایی و هدایت استعدادهای برتر) که با همکاری آموزش و پرورش اجرا می‌شود، در این طرح افراد مستعد بر اساس آزمون‌های مختلف سنجش می‌شوند که کردستان جزو استان‌های برتر در اجرای آن می‌باشد.

این مقام مسئول با اعلام این مطلب که هدایت نخبگان باید بر اساس تامین زیرساخت‌های نرم و سخت افزاری باشد اظهار کرد: طرح «ایران گشت» بر اساس بازدیدهای میدانی دانش آموزان برای شناسایی استعدادها و تجارب کشور در خارج از مدرسه انجام می‌شود. سلیم یاظهار داشت: مهمترین طرح در ایستگاه اول «طرح حمایت ازمدارس و مراکز آموزشی مناطق محروم» و همچنین طرح «دانای ایران» است که طرحی است در زمینه حمایت از دانش‌آموزان مستعد مناطق محروم، که امید است عرصه جدیدی فراهم شود تا زمینه اثرگذاری نخبگان در سطوح مختلف افزایش پیدا کند.

وی در مورد حمایت از دانشجویان گفت: این افراد تحت رصد مداوم قرار داشته و در قالب طرح شهید «وزوائی» که بر مبنای معدل بالا در 2 ترم متوالی جوایزی به آنها تعلق می‌گیرد، همچنین در لوای طرح شهید «احمدی روشن» (هسته های مسئله محور دانشجویی) و طرح شهید «بابائی» (ایده‌های مسئله محور) حمایت‌های خاص از نخبگان  دانشجوصورت می‌پذیرد. وی افزود: ما در دو سال گذشته سعی کردیم که برنامه‌های تحولی متعددی را اجرا کنیم که برنامه «با استادت ببین» یا طرح «بازدیدهای صنعتی استاد محور» یکی دیگر از این برنامه ها بود، در قالب این برنامه دانشجویان به منظور آشنایی با توان و پیشرفت‌های داخلی، همراه با اساتید خود، از شرکت‌های دانش‌بنیان، صنایع و دستاوردهای متخصصان داخلی بازدید می‌کنند، طرح توسعه هسته های مسئله محور احمدی روشن نیز از دیگر برنامه‌هایی از همین دست است که در آن حل مسائل احصا شده در دستور کار اساتید و دانشجویان است.

سلیمی با اشاره به ایستگاه اجتماع دانش آموختگان گفت: در این ایستگاه دانشجویان  برتر در قالب 8 طرح ملی از جمله طرح‌های «شهید صیاد شیرازی» که بر اساس آن با همکاری سازمان نیروهای مسلح طرح‌های پژوهشی برای نخبگان تعریف شده و آن را به جای سربازی انجام می‌دهند، در طرح «شهید چمران» کسانی که قصد استفاده از دوره‌های پسادکتری دارند می‌تواند از این طرح بهره ببرند، در طرح «شهید دکتر احدی» افرادی که قصد ادامه تحصیل دارند، مورد حمایت قرار می‌گیرند، در طرح «شهید شهریاری» نخبگان در هیئت علمی مراکز آموزش عالی جذب خواهند شد که دو سال گذشته 5 نفر از نخبگان کردستانی از طریق این طرح وارد دانشگاه کردستان  و علوم پزشکی شدند.

وی امتیاز جذب در دستگاههای اجرائی و اداری را خدمت دیگر بنیاد به نخبگان معرفی کرد و افزود: سال گذشته در 2 آزمون برگزار شده 160 نفر از نخبگان کردستان شناسایی و فرایند جذب آنان در دستگاهها یاجرایی در حال تکمیل شدن است همچنین امسال سومین مرحله از این فراخوان هم تا چند روز دیگر اعلام خواهد شد.

وی خبر از ایجاد ایستگاه تجمع مخترعان، نوآوران و برگزیدگان داد و اعلام کرد: در این ایستگاه تمام نخبگانی که طرح‌های خاص دارند و نمی‌خواهند جذب ادارات دولتی شوند تمام موارد مورد نیاز برای اجرائی شدن طرح آنها در اختیارشان قرار گرفته و از معافیت‌های ویژه برخوردار می‌شوند.

وی مهاجرت نخبگان را نشانه خطرناکی برای آینده کشور دانست و خاطر نشان کرد: این روند بنا به علل مختلف در کشور شکل گرفته و روند توسعه و خدمات کشور را به چالش می‌کشد، برای نمونه اشاره می‌شود به مهاجرت پزشکان جراح و پرستاران که باید تمام نهادهای کشور وارد میدان مقابله با این پدیده شوند و این مسئولیت تنها از عهده بنیاد ملی نخبگان برنمی‌آید.