فصل برداشت گیاهان خوراکی_دارویی در رشته کوه زاگرس و مخاطرات آن

هرساله با فرا رسیدن بهار، بسیاری از زاگرس‌نشینان اقدام به چیدن و جمع‌آوری گیاهان خوراکی و دارویی در این رشته‌کوه پربرکت می‌کنند که علاوه بر آثار منفی محیط‌زیستی، گاهأ شاهد جان‌باختن یا مصدومیت برخی از آن‌ها هستیم.

اغلب گیاهان خوراکی از جمله «بەڕەزا_بَرَزا» که نوعی رازیانه وحشی و مورد علاقه بسیاری از زاگرس نشینان می‌باشد در نقاط صخره‌ای و لبه پرتگاه‌ها می‌روید و شاید همین دسترسی سخت و چالش‌برانگیز آن باعث تحریک افراد و محک زدن توانایی خود در صخره‌نوردی می‌شود، چرا که در بسیاری از موارد مشاهده می‌شود افراد پس چیدن این گیاه علاقه‌ای به مصرف آن نداشته و به دیگران می‌بخشند یا پس از چند روز دور می‌ریزند!

بیشتر حوادث منجر به مصدومیت و فوت ناشی از سقوط از پرتگاه و یا برخورد سنگ با بهره‌برداران اینگونه گیاهان بومی زاگرس در جبهه‌های جنوبی کوه‌های نیمه‌گرمسیری اتفاق می‌اُفتد که بسیار قابل تأمل است.

رخی از دلایل بروز این قبیل حوادث:

- نوسانات دمای هوا در طول شب و روز و مستعدتر شدن ریزش سنگ با کمترین تحریک/ آفتابگیر بودن جبهه‌های جنوبی و فرسایش سنگ‌ها طی سالیان متمادی.

- اقدام به چیدن گیاهان در شرایط نامساعد جوی خصوصأ هنگام وزش باد.

- عدم آشنایی و مهارت افراد به مبانی سنگنوردی و صخره‌نوردی(اقدام بدون تجهیزات و کلاه‌ایمنی)

- رفتن به کوهستان به صورت انفرادی و فعالیت بر صخره‌ها و  دیواره‌ها

- عدم پوشش حرفه‌ای و درگیر شدن لباس‌های محلی هنگام صعود و فرود با سطوح برجسته صخره‌ها، دیواره‌ها و شاخ و برگ درختان و بوته‌ها.

و...

گاهأ صعب‌العبور بودن منطقه و عدم آشنایی افراد حاضر در محل حادثه با ارائه کمک‌های اولیه و نحوه آدرس‌دهی دقیق به عوامل امدادی، متأسفانه مانع امدادرسانی به‌موقع به فرد حادثه دیده می‌شود.

پ‌ن: اگرچه بسیاری از بومیان خطه زاگرس گیاه «بَرَزا» را بعنوان یک گیاه دارویی می‌شناسند اما هنوز مطالعات و مستندات علمی خاصی این ادعا را ثابت نکرده، در ضمن افراد بومی علاقه‌مند به بهره‌برداری از گیاهان خوراکی و دارویی می‌توانند با مراجع به ادارات منابع طبیعی شهرستان محل سکونت خود از نحوه واگذاری زمین جهت کشت و استحصال بسیاری از گونه‌های گیاهی بومی که قابلیت اهلی شدن نیز دارند مطلع و در صورت امکان اقدام به چنین فعالیتی نمایند که علاوه بر تقویت معیشت جوامع محلی، تخریب رویشگا‌ه‌ها و محیط‌زیست و منابع طبیعی منطقه نیز به حداقل ممکن برسد.

منبع: کانال انجمن پزشکی کوهستان ایران