سقوط اردوغان یا صعود قلیچدار اوغلو؟

انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری فردا در ترکیه، که حساسترین انتخابات دوران حکومت ۲۰ ساله اردوغان می‌باشد، این کشور را در آستانه دوران نوینی از تاریخ ترکیه و تغییرات بنیادین دموکراسی نیمه‌جان بعد از سقوط خلافت عثمانی قرار می‌دهد. این انتخابات مبارزه دو اردوگاه متفاوت؛ طرفداران حکومت دینی حزب AKP و شریک آن حزب راست افراطی؛ ملی دمکرات MHP با رهبری اردوغان از یک طرف و حامیان حکومت غیر دینی قلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه CHP به عنوان کاندیدای اکثریت گروه‌ها و احزاب غیر دینی و خواهان دمکراسی می‌باشد که دگرگونی‌های اساسی و همه‌جانبه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در عرصه داخلی و خارجی، خواسته اصلی آنهاست‌.

در این انتخابات دوران‌ساز AKP و شریک آن، اسبی را زین کرده‌اند که عرصه تاخت و تاز آن برخلاف ۲۰ سال گذشته در داخل وخارج، هر روز تنگ‌تر شده و میدانی ندارد. از نظر سیاسی و اقتصادی akp در سالٰهای اخیر مرتکب اشتباهات اساسی شده که عمدتا ناشی از توتالیتاریسم حاکم درون حزبی آن هم ناشی از کیش شخصیت و تصمیمات تک روانه شخص اردوغان است.

او با اقدامات خود موجب خروج بسیاری از رهبران اولیه akp چون احمد داووداوغلو تئوریسین احیای خلافت اسلامی و عبدالله گل محلل به قدرت رسیدن اردوغان و رییس جمهور سابق از این حزب شده و امروز در جبهه مخالف سلطان زمان؛ اردوغان می‌باشند. انتخابات، زمانی بر گزار می‌شود که بر اثر تصمیمات نامبرده، این کشور در داخل و خارج با چالش‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی و اجتماعی مواجه است.

چنانکه رشد اقتصادی کشور و ارزش لیر به پایین‌ترین سطح در ۲۰ سال گذشته سقوط کرده است. کشاندن حدود ۵ میلیون نفر آوارگان کشور‌های مختلف و غالبا سوری به ترکیه، بیکاری و تورم مهار‌نشدنی همراه با زمزمه‌های فساد کلان و سیستماتیک در ارگان‌های دولت حاکم از جمله اتهام فساد یک میلیارد دلاری منتسب به شخص اردوغان و نزدیکان او  در ساخت فرودگاه بین المللی آنتالیا، بخشی از مسایلی است که در آخرین روزهای پیش از انتخابات مطرح شده  بدون شک پس از انتخابات بدون توجه به پیروزی هر یک از آنان مسئله روز خواهد شد. این مسئله  دولت اردوغان را به پرتگاه سقوط نزدیک می‌کند.

زلزله ویرانگر اخیر ترکیه که به علت رعایت نشدن حداقل استانداردهای بین‌المللی در صنعت ساختمان و ناتوانی‌های اقدامات دولت و ارتش در نجات به موقع آسیب‌دیدگان، بیش از ۵۰ هزار نفر را در کام مرگ فرو برد و دست کم ۱۰۰میلیارد دلار خسارات وارد کرده است.

اینها همگی زخمی است که چون خوره دامنگیر حزب حاکم AKP و پیمانکارانی شده که با نهادهای دولتی و شهرداری‌ها بند وبست کرده و آن را  به فساد «بانک خلق» در دور زدن تحریم‌های ایران در دهه اول قرن ۲۱ با دولت حاکم و شخص اردوغان پیوند زده است.

 ادامه جنگ داخلی ترکیه بین ارتش و گریلاهای کُرد و ادامه حکومت نظامی 50 ساله  در بیش از  نیمی از کشور نیز هزینه گزافی بر دولت آنکارا و پرداخت آن از جیب مردم تحمیل نموده است. این مسایل دولت کنونی را به ناتوانی در نظام حکمرانی ناکارآمد شهره تعریف می کند . در این میان دولت حاکم در انکارا با مسایل بین المللی فروانی هم رو به رو می باشد. موج سواری اردوغان درحوادث بهار عربی وحضور او به عنوان رهبر  جریانی دینی با اندیشه های حسن البنا موسس اخوان المسلمین در جهان  اسلام و دفاع از دولت و اندیشه های اخوانی از مصر و شاخ افریقا تا مداخله نظامی در سوریه و اشغال نظامی بخشی از خاک این کشور و نقض حاکمیت ملی سوریه و نیز لیبی و خلیج فارس (قطر) و شاخ و شانه کشیدن اردوغان برای حاکمان عربستان از یک طرف خطاهایی است که از چشم ناظران سیاسی پوشیده نمیماند  .از سویی دیگر ظهور اردوغان در آسیای میانه و قفقاز به عنوان مدافع  تورانیان  در برابر نفوذ ایران در آسیای میانه از آذربایجان تا مغولستان و همراهی و همگامی عملی دولت akp با اسرائیل در آذربایجان و ترکمنستان با نام احیای امپراطوری ترکی- اسلامی ملغمه ای از سیاست خارجی ترکیه را به وجود اورده که مردم نمی دانند  اردوغان سر بر آستان کدام یک از خداوندان دو کعبه (غرب وشرق) قرار داده است. وانگهی هنوز چند مسئله مهم در تاریخ ۱۰۰ساله جمهوری  ترکیه حل نشده باقی مانده است. بیش از دو دهه دولت‌های حاکم در  ترکیه تلاش کردند با عضویت در ناتو، راه پارادایم توسعه ترکیه را به سمت غرب بگشایند تابه عنوان اولین کشور مسلمان به عضویت اتحادیه اروپا پذیرفته شوند که با درهای بسته اروپا رو به رو شد.

مسئله کُردها که در یک سوم خاک این کشور ساکن می‌باشند و به اندازه جمعیت کُرد این مناطق، کُردها در شهرهای بزرگ چون استانبول آنکارا و ازمیر و دیگر شهرهای عمدتاً ترک‌نشین حضور دارند، علیرغم وعده‌های حقوق مساوی برادران دینی و انسانی نه تنها حل‌نشده است بلکه اردوغان هر روز این زخم را ناسور کرده است.

وی  در آخرین میتینگ انتخاباتی خود در مناطق کردنشین و زیستگاه علویان ترکیه نه به عنوان کاندید ریاست جمهوری که به عنوان خلیفه عثمانی و مالک الرقاب همه به آنان اعلام کرد؛ «هرکس به او رای ندهد مسلمان نیست» و کُردها و علویان با بیش از یک سوم جمعیت کشور بیشتر آزرده کرد. اینها می‌توانند در انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری در شهرهای بزرگ و مناطق ترک‌نشین  کفه ترازو را به نفع این یا آن اردوگاه تغییر دهند . چنانکه در انتخابات قبلی شهرداری‌ها، کُردها با حمایت از کاندیداهای حزب جمهوریخواه خلق در انتخابات  شهرداری‌های سه شهر بزرگ ترکیه، استانبول، انکارا و ازمیر این کاندیداها برنده انتخابات این شهرها شدند.

افزون بر این هم اوجالان کُردتبار و بنیانگذار PKK  و هم قلیچدار اغلو ترک‌تبار رهبر CHP هردو از علویان ترکیه هستند. بعد از کُردها دو گروه از شهروندان ترکیه یعنی رای اولی‌ها  انتخابات  ۲۰۱۹ وهم رای اولی‌های این دوره در انتخابات نقش اساسی دارند. گروه اول به وعده‌های اردوغان باور کردند و به او رای دادند ولی وعده‌ها عملی نشد. گروه دوم که شاهد و ناظر وضعیت نا به سامان کنونی می‌باشند. پاسخ این مسئله را همه مردم ترکیه فردا با رأی خود خواهند داد و برنده انتخابات یا موکول شدن  انتخابات به دور دوم اهمیت ان را زیر سوال نمی‌برد.