پیش‌بینی وضع هوا، گنجینه‌ای برای کاربران که نادیده گرفته می‌شود

هواشناسی به عنوان علم یکی از گرایش‌های رشته فیزیک است و نحوه تغییرات و حرکت  شاره جو زمین را با توسل به قوانین فیزیک نیوتونی و شاره‌ها بررسی کرده و عمر آن به درازای علم فیزیک است اما هواشناسی به عنوان یک سامانه خدماتی گرایشی از رشته‌های فنی و مهندسی به حساب می آید که با استفاده از آخرین فن‌آوری‌های اندازه‌گیری و مخابراتی و پردازشی اقدام به دیده‌بانی منظم وضع هوای و مخابره داده‌های برگرفته از این اندازه‌گیری‌ها و نهایتا پردازش انبوهه عظیم داده‌های حاصل در فواصل زمانی منظم است. که به دلیل عبور هوا از روی مرزهای مختلف این تلاش بصورت انفرادی توسط کشورها نتیجه بخش نیست و تمام فعالیت‌های کشورهای مختلف در زمینه  نحوه تاسیس ایستگاه، نوع ادوات، نحوه داده برداری  و کد بندی آن برای مخابره و مبادله هوا و نحوه پردازش داده در قالب سازمان جهانی هواشناسی همگرا شده واز پروتکل‌های معینی تبعیت می‌نماید.

در کشور ما سازمان هواشناسی کشور این وظایف را بر عهده دارد اما متاسفانه موازی‌کاری بیهوده‌ای در برخی وزارتخانه‌های دیگر در زمینه هواشناسی به چشم می‌خورد که فاقد استاندارد لازم می‌باشند.

الف) دیده‌بانی وضع هوا شامل دما، فشار، سمت و سرعت باد، میزان رطوبت، میزان و نوع پوشش ابر، نوع و میزان بارندگی، میزان تابش، تبخیر، دمای اعماق خاک، ساعت آفتابی، دید افقی، و... در قالب شبکه‌ای از انواع مختلف ایستگاههای هواشناسی.

ب) جمع‌آوری و پایش منظم انبوهه این داده‌ها، ارسال برخط این داده ها به مرکز پردازش سازمان هواشناسی کشور.

ج) پردازش داده‌ها که امروزه با استفاده از مدل‌های عددی صورت می‌گیرد و در نتیجه تغییرات عوامل دما، فشار، سمت و سرعت باد و رطوبت در روزهای آتی محاسبه می‌گردد.

د) اطلاعات حاصل از پردازش باید بصورت برخط و همزمان به کاربر معین برسد؛ بنابراین اطلاع‌رسانی امروزه به یکی از وظایف مهم هواشناسی تبدیل شده است.  بنابراین تغییراتی که ما آن را در بازه‌های زمانی مختلف از جمله روزانه ثبت می‌کنیم شامل دمای هوا، وزش باد، بارندگی، رطوبت هوا، گردو خاک، دمای خاک، پیش‌بینی وقوع سیل با استفاده از نقشه‌های پیش‌یابی، شدت تابش خورشید و تبخیر که اطلاعات روزانه هرکدام از این تغییرات در جهان امروز برای ساکنان کره زمین به ویژه کاربران دارای اهمیت به سزایی است.

ثبت داده‌های اطلاعاتی هواشناسی و کسب اطلاع از آن برای تک تک مردم حائز اهمیت است و در زندگی آنان تاثیر دارد؛ به ویژه اینجا روی سخن ما جمعیت خاص کاربر یعنی فعالان بخش کشاورزی و دامداری است. همان‌گونه که اطلاع دارید در استان ما  بخش زیادی از فراورده‌های کشاورزی از طریق کشت دیم حاصل می‌شود. (‌کشت به امید خدا).

ابزار اطلاع‌رسانی خاصی در اختیار سازمان هواشناسی نیست. ما فاقد رسانه فراگیر هستیم اما سعی کرده‌ایم به دو شیوه مستقیم و غیر مستقیم آخرین تحولات جوی را در اختیار کاربران قرار دهیم. اطلاع رسانی مستقیم ما از طریق سامانه اطلاعاتی گویای 134، خبر صداوسیما، وب‌سایت، روزنامه‌ها و پیام‌های کوتاه تلفن همراه است. ارتباط غیر مستقیم نیز از طریق سازمان جهاد کشاورزی و اداره ترویج این سازمان است که آنهم از طریق برگزاری نشست‌های مشترک، نشریات جهاد کشاورزی و پیام‌های کوتاه می باشد. معتقدم که نحوه ارتباط هواشناسی با سازمان جهاد کشاورزی دارای اشکالات زیادی است. اطلاعات هواشناسی باید در زمان معین و برای مکان معین و برای کاربر مشخص تهیه و در اختیارش قرار داده شود.

مخاطرات زیادی بخش تولید و  کشاورزی را تهدید می‌کند که از جمله می‌توان به وقوع سیل‌های ویرانگر، گرمازدگی، طوفان‌های گردوخاک، خشکسالی، هوای مستعد بروز آفات و بهمن اشاره کرد. کاربران در صورت کسب اطلاع به موقع از تغییرات جوی می‌توانند پیش‌بینی‌های لازم را اعمال کنند تا ضایعات ناشی از این تهدیدات به حداقل برسد.

هواشناسی دارای  اطلاعات مهمی در بازه‌های زمانی گذشته (در کردستان تا 60 سال) می‌باشد، همچنین قادر به تحلیل وضع فعلی هوا هستیم که به طور مثال در مدیریت مزرعه و نیز صنعت هوانوردی مورد استفاده زیاد است و نیز هوای آینده را که به پیش‌بینی هوا موسوم است و دارای انواع مختلف خیلی کوتاه مدت 6 ساعته (حال بینی) کوتاه مدت روزانه و میان مدت سه روزه تا هفتگی و بلند مدت 15 روزه است روش‌های پیش‌بینی فصلی و سالانه به طورکلی با روش‌های پیش‌بینی روزانه متفاوت است و در کشور ما توسط مرکز ملی اقلیم شناسی مشهد صور می‌پذیرد و از وظایف هواشناسی استان‌ها نیست.

بحث ما اینجا کاربران و استفاده از پیش‌بینی‌هاست که تا سه روز آینده را دقیق ثبت می کنیم. همچنین پیش بینی‌های ما برای سه تا هفت روز نسبی است و هفته دوم را تحت عنوان چشم انداز بررسی می‌کنیم والبته پیش‌بینی برای فصل آینده در قالب تفسیر و تحلیل منابع اطلاعاتی دریافتی قابل ارائه است.

مجموعه فعالان و تولیدکنندگان بخش کشاورزی می‌توانند از کاربران ویژه هواشناسی باشند. به خصوص بخش‌های زراعت، باغداری، دامداری، مرغداری‌، شیلات، منابع طبیعی و زنبورداری. سازمان جهاد کشاورزی برای اینکه فعالان این بخشها به کاربران ویژه تبدیل شوند باید دوره های آموزشی را در دستور کار قرار دهد. آنان را با اهمیت هواشناسی و پیش‌بینی وضع هوا و نحوه تنظیم فعالیت‌های فصلی‌شان را با تغییرات جوی تنظیم کنند تا رنج و زحمت کشاورزان بر اثر حوادث طبیعی برباد نرود. ما عمده‌ترین ضعف را در تعامل و ارتباط با کاربر نهایی می‌دانیم که اغلب کشاورزان و دامداران هستند. همچنین صاحبان استخرهای پرورش ماهی و مرغداران نیز از دیگر کاربران ویژه ما محسوب می‌شوند.

در خاتمه ذکر این نکته مهم است که کار با هوا و براورد تغییرات آن نسبی است اما قاطبه کسانی که فعال اقتصادی هستند مثلا  به شغل کشاورزی‌، دامداری، زنبورداری مشغولند و یا در حوزه‌های دیگری مانند رانندگی کامیون و ماشین‌های بزرگ هستند و یا مسئول یک کارگاه بزرگ ساختمانی هستند می‌دانند اگر ارتباط مداوم با هواشناسی داشته باشند و از وضعیت هوا مرتبا باخبر شوند این ارتباط به سود قابل ملاحظه ای در عرصه کاری آنان تبدیل خواهد شد و از بسیاری از خسارات ناشی از غافلگیری‌های ناشی از تغییرات هوا می‌توانند جلوگیری به‌عمل آورند.