وقتی هدفمندانه، حاشیه پررنگ‌تر از متن می‌شود

در حالی که سفر چهار استاندار اقلیم کردستان عراق به سنندج و دیدار آنان با مقامات ارشد استان‌های مرزی غرب ایران و نیز ریاست جمهوری، رویدادی مهم و استراتژیک در مسیر دیپلماسی اقتصادی و فرهنگی کشور بود، برخی رسانه‌ها و چهره‌های سیاسی با تمرکز هدفمند بر یک حاشیه فرهنگی، تلاش کردند افکار عمومی را از متن این رویداد مهم منحرف کنند. اکنون بیش از هر زمان باید پرسید: در میانه بحران‌های اقتصادی، آیا فرصت‌ها را باید فدای تصویرها کرد؟

سفر چهار استاندار اقلیم کردستان، فرصتی بود برای اتصال دوباره اقتصادهای محلی، بازتعریف نقش استان‌های مرزی در توسعه کشور، و تثبیت جایگاه ایران در معادلات غرب آسیا. این تجربه نه‌تنها قابل تکرار، بلکه قابل تعمیم به دیگر مناطق مرزی نیز هست. سنندج در این چند روز، نه‌تنها مرکز گفت‌وگوی مقامات، بلکه بستر شکل‌گیری اراده‌ای تازه برای تعاملات منطقه‌ای بود. چنین رویدادهایی می‌توانند به الگوی حکمرانی منطقه‌ای تبدیل شوند؛ مدلی مبتنی بر واقع‌گرایی، عقلانیت و استفاده از ظرفیت‌های بومی. این همایش، به دور از شعار و صرفاً نمادگرایی، حامل پیام‌ها و دستاوردهایی ملموس بود که در شرایط پرچالش اقتصادی امروز، بسیار فراتر از یک رویداد دیپلماتیک تلقی می‌شود. از جمله مهم‌ترین این دستاوردها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•    افزایش صادرات غیرنفتی و تسهیل تجارت مرزی

تقویت مبادلات تجاری با اقلیم کردستان، زمینه‌ساز احیای بازارهای غرب کشور و ایجاد رونق در کسب‌وکارهای مرزنشینان است. اقلیم کردستان تشنه خدمات، محصولات کشاورزی، تجهیزات فنی و دانش مهندسی ایرانی است.

•    توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و پایانه‌های مرزی

توافقات حاصل‌شده می‌تواند منجر به تسهیل تردد کالا و مسافر، ارتقاء ظرفیت ترانزیت منطقه‌ای و ایجاد شغل در پایانه‌های مشترک شود.

•    گسترش همکاری‌های فرهنگی، گردشگری و دانشگاهی

با اشتراکات عمیق زبانی و فرهنگی میان مناطق کُردنشین ایران و اقلیم کردستان، بستر توسعه گردشگری فرهنگی، علمی و سلامت به‌خوبی فراهم است.

•    افزایش امنیت از مسیر تعاملات مردمی

تعاملات نرم میان دو سوی مرز، راهی پایدار برای کاهش تنش‌ها، افزایش ثبات و مقابله با افراط‌گرایی است.

اما با وجود این همه ظرفیت و حرکت سازنده، در کمال تأسف، بخشی از فضای رسانه‌ای و سیاسی کشور درگیر حاشیه‌ای شد که نه‌تنها با واقعیت میدانی این نشست بی‌ارتباط بود، بلکه تلاشی هدفمند برای کم‌اهمیت جلوه دادن دستاوردهای آن به‌نظر می‌رسید.

تصاویر منتشرشده از استقبال بانوان اسب‌سوار کُرد از مقامات اقلیم، با وجود ریشه‌دار بودن در فرهنگ منطقه، مورد هجمه برخی رسانه‌ها و چهره‌های سیاسی قرار گرفت. این در حالی است که اسب‌سواری زنان کُرد نه امری نوظهور، بلکه بخشی از سنت دیرینه و هویت اجتماعی کردستان است.

جای شگفتی است یکی از روحانیون محلی با واکنشی عجیب و بیان «ای داد و بیداد» در مقام هشدار ظاهر شد، بی‌آنکه به اصل موضوع، یعنی تقویت معیشت، اشتغال و امنیت منطقه‌ای، اشاره‌ای داشته باشد. از سوی دیگر، یکی از نمایندگان مجلس، در نطق علنی خود در صحن مجلس، به جای تمرکز بر اثرات مثبت این نشست، به نقد حضور نمادین زنان در مراسم استقبال پرداخت. انتظار افکار عمومی از نماینده‌ای در سطح ملی، پرداختن به مشکلات زنان سرپرست خانوار، چالش‌های معیشتی، بیمه‌های اجتماعی و فقر گسترده در برخی نقاط کشور است؛ نه تمرکز بر حاشیه‌هایی که با فرهنگ منطقه هم‌خوانی کامل دارند.

مخلص کلام:

ما امروز در بزنگاه تاریخی‌ای ایستاده‌ایم؛ جایی که باید بین عقلانیت توسعه‌محور و غوغاسالاری یکی را انتخاب کنیم. رسانه‌هایی می‌خواهیم که بلندگوی پیشرفت باشند، نه آینه هراس؛ سیاست‌مدارانی که صدای معیشت مردم را بازتاب دهند، نه روایت‌گر حاشیه‌های سطحی؛ روحانیونی می خواهیم که دنبال ترجمان «كَادَ اَلْفَقْرُ أَنْ يَكُونَ كُفْراً » باشند نه خوراک سازان مغرضان و معاندان توسعه کردستان.

ما نیازمند روایتی هستیم که واقعیت‌های منطقه را بشناسد، فرهنگ بومی را محترم بشمارد و بداند که توسعه، با فهم و همراهی مردم شکل می‌گیرد؛ نه با تقابل با سنت‌ها. امروز اگر فرصت گفت‌وگو با اقلیم کردستان را تبدیل به یک الگوی عملی نکنیم، فردا نه‌تنها شرکای منطقه‌ای خود را از دست خواهیم داد، بلکه مرزهای فرهنگی‌مان را نیز تضعیف کرده‌ایم

بی گمان همایش سنندج، نمونه‌ای موفق از تعامل عقلانی با همسایگان بود؛ الگویی که می‌تواند در سایر مناطق مرزی نیز پیاده‌سازی شود.

سنندج، فقط میزبان چهار استاندار نبود؛ سنندج میزبان یک فرصت تاریخی بود؛ فرصتی که سزاوار آن بود به‌جای تیترهای حاشیه‌ساز، در صدر اخبار توسعه کشور قرار گیرد.