جدال کردستان و اصفهان بر سر «تخته نرد» به کجا رسید؟

به گزارش روژان‌پرس، اواخر سال گذشته بود که خبر ثبت ملی «تخته نرد» به نام اصفهان موجب اعتراض فعالان تولید و تجارت آن در کردستان شد به طوری که در مدت کوتاهی بانی اعتراض و انتقاد اهالی فرهنگ و هنر شده و همگی، مسئولان کردستان را متهم به اهمال عمدی نموده و برخی هم آنها را متهم به معامله برای ماندن در «مقام اداری» کردند.

همه می‌‌دانند که کردستان در عصر حاضر مهد هنر نازک‌‌کاری و مهر اعتبار «تخته نرد» ایران است و ثبت آن به نام هر استان ستمی نابخشودنی و رفتاری ضد هنری.

صنعت خراطی بیش از 150 سال است در کردستان رواج یافته، بخش بزرگی از قابلیت‌‌های هنری و ویژگی‌‌های زیبایی-شناختی آن توسط هنرمندان کورد طراحی شده و ابراستادان این هنر همگی سنندجی هستند که برخی از آنها از شهرت جهانی برخوردارند،استادانی مانند علی‌‌اکبر بهزادیان و محمد نعمتیان را سند اثبات ادعا قرار می‌‌دهیم.

مدیریت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان از ابتدای طرح این خبر منکر این موضوع بود اما به علل مختلف از جمله تاخیر مدیریت این نهاد در اطلاع‌‌رسانی به موقع، انتقادات سازماندهی شده برخی رسانه‌‌ها و اهمال برخی دیگر سبب تحکیم مبانی باور جامعه به ثبت «تخته نرد» به نام اصفهان شد.

خبرنگار روژان پرس برای بررسی چرایی این موضوع و انتقال اخبار درست به جامعه، گفت‌‌وگویی با مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کردستان انجام داده که اینک پیش روی شماست.

منصور مهرزاد گفت: نازک‌‌‌کاری شامل تخته نرد، جعبه جواهرات، جعبه کارد و چنگال، کارد و چنگال، قلم سیگار، کرسی قرآن، رحل و ده‌‌ها مورد دیگر است که سال 1390 پرونده‌ای جهت ثبت ملی همه آن اقلامی که با چوب و به دست صنعتگران کورد ساخته می‌شد، به نام کردستان تشکیل شد که با پیگیری‌‌های مصرانه در سال 1391 همه این موارد به نام کردستان ثبت ملی شد.

وی افزود: در این سال به علت زیاد بودن تعداد اقلام، تحت عنوان نازک‌کاری سنندج ثبت ملی شد اما سال 1395 برای نشان جغرافیایی که مهم‌تر از ثبت ملی است اقدام کردیم زیرا به معنای آن است که این صنایع خاص کردستان تولید و صادرات آن باید به نام کردستان باشد.

 مهرزاد تصریح کرد: هیچ استانی نمی‌‌تواند مدعی خواستگاه تخته نرد باشد، چون آثار آن در بین‌النهرین، شهر سوخته، تخت سلیمان و تپه‌های شمال ایران پیدا شده است.

این مقام مسئول ادامه داد: تخته نرد در کشورهای آمریکایی و اروپایی، روسیه و چین هم ساخته می‌شود، اما نحوه ساخت تفاوت دارد و کسی نمی‌تواند ادعا کند که خاستگاه آن در شهری خاص است اما 150 سال از ساخت تخته‌نرد در شهر سنندج می‌‌گذرد و معتبرترین و نامدارترین استاندان آن سنندجی هستند با افتخار می‌‌گویم که مرحوم نعمتیان در نخستین کنگره صنایع دستی جهانی در شهر نیویورک در سال 1966 شرکت کرد.

وی در پاسخ به این سوال که با چه توجیهی «تخته نرد» که در سال 91 به نام سنندج ثبت شده چگونه در سال 1403 به نام اصفهان هم ثبت می‌‌شود یادآور شد: تفاوت‌‌های مهمی در شیوه ساخت در همه استان‌‌ها وجود دارد که می‌‌تواند موجب ثبت آن روش خاص به نام استان محل اجرا شود و نوع خاتم‌‌کاری شده آن که در کردستان وجود ندارد به نام اصفهان ثبت شده است.