یک اثر موسیقایی خوب می‌تواند زندگی انسان را دگرگون کند، کینه وحسد و طمع و بسیاری از پلیدی‌ها را از دلش بزداید و حس دوست داشتن بدون هیچ گونه چشمداشتی را به وی هدیه بدهد.
موسیقی آینه زندگی انسانها است. در نواهای موسیقی و ریتم و شعر آن می‌توان به غم و شادی و سبک زندگی ملت‌ها پی برد.
موسیقی کوردی نیز خارج از این استثنا نیست؛ چه بسا به خاطر غنایش همواره بر موسیقی سایر ملت‌های همسایه تاثیر گذاشته و به عنوان مولفه‌ای موثر در شناخت هویت ملت کورد مطرح بوده است.
حفظ و توسعه موسیقی کوردی مدیون استادانی است که بدون هیچ پشتوانه‌ای و صرفا به‌خاطر عشق و علاقه این راه را ادامه داده و سینه به سینه آنرا به نسل کنونی منتقل کرده‌اند.
در بسیاری از ممالک جهان برای موسیقی مراکز علمی و دانشگاهی تاسیس کرده‌اند و با صرف هزینه‌های فراوان و به‌کارگیری اساتید دانشگاهی و به مدد علم و تکنولوژی الگوسازی کرده‌اند اما موسیقی کوردی بدون این مراکز و چنین پشتوانه‌هایی توانسته است راه دشوار ماندگاری را بپیماید و آواهای آن در میان ملت‌های جهان حرفهای بسیاری برای گفتن دارد. بدون شک این ماندگاری مرهون همت مردان و زنانی است که بدون چشمداشت مالی لبخند را بر لبان مردم می‌نشانند و فرهنگ موسیقایی را تا به امروز حفظ کرده‌اند.
استاد فردین محمودی از آن دست علاقه‌مندان است که زندگی خود را وقف آموزش نوباوگان زادگاهش سنندج کرده است. او علاوه بر تسلط به ساز سنتور و انواع موسیقی کوردی شعر نیز می‌سراید و آنگونه که خود می‌گوید موسیقی جلادهنده روح انسانها است.
او در معرفی خود در صفحه اینستاگرامش نوشته است: بدون هیچ چشمداشتی به انسانها عشق می‌ورزم.
با وی در باره دیدگاهش نسبت به موسیقی گفت‌وگو کرده‌ایم که ماحصل آنرا می‌خوانید:
گفت‌وگو از هژیر الله‌مرادی
موسیقی کوردی نیز خارج از این استثنا نیست؛ چه بسا به خاطر غنایش همواره بر موسیقی سایر ملت‌های همسایه تاثیر گذاشته و به عنوان مولفه‌ای موثر در شناخت هویت ملت کورد مطرح بوده است.
حفظ و توسعه موسیقی کوردی مدیون استادانی است که بدون هیچ پشتوانه‌ای و صرفا به‌خاطر عشق و علاقه این راه را ادامه داده و سینه به سینه آنرا به نسل کنونی منتقل کرده‌اند.
در بسیاری از ممالک جهان برای موسیقی مراکز علمی و دانشگاهی تاسیس کرده‌اند و با صرف هزینه‌های فراوان و به‌کارگیری اساتید دانشگاهی و به مدد علم و تکنولوژی الگوسازی کرده‌اند اما موسیقی کوردی بدون این مراکز و چنین پشتوانه‌هایی توانسته است راه دشوار ماندگاری را بپیماید و آواهای آن در میان ملت‌های جهان حرفهای بسیاری برای گفتن دارد. بدون شک این ماندگاری مرهون همت مردان و زنانی است که بدون چشمداشت مالی لبخند را بر لبان مردم می‌نشانند و فرهنگ موسیقایی را تا به امروز حفظ کرده‌اند.
استاد فردین محمودی از آن دست علاقه‌مندان است که زندگی خود را وقف آموزش نوباوگان زادگاهش سنندج کرده است. او علاوه بر تسلط به ساز سنتور و انواع موسیقی کوردی شعر نیز می‌سراید و آنگونه که خود می‌گوید موسیقی جلادهنده روح انسانها است.
او در معرفی خود در صفحه اینستاگرامش نوشته است: بدون هیچ چشمداشتی به انسانها عشق می‌ورزم.
با وی در باره دیدگاهش نسبت به موسیقی گفت‌وگو کرده‌ایم که ماحصل آنرا می‌خوانید:
گفت‌وگو از هژیر الله‌مرادی
* آقای محمودی خودتان را برای خوانندگان روژان معرفی کنید و بفرمایید تخصص شما در چه رشته‌ای است؟- بنام الله خالق نغمه‌های زیبا و دلنشین.
با عرض سلام و خسته نباشید خدمت شما و همکاران عزیزتان و خوانندگان محترم روزنامه‌ی ڕۆژان؛ فردین محمودی متولد محله قلعه‌چهارلان (قەڵاچوارلان) سنندج. مدرس موسیقی، سولیست و بداهه نواز سنتور هستم.
* چند ساله که به کار موسیقی می‌پردازید و چگونه وارد دنیای موسیقی شدید؟ مشوق شما چه کسی بود؟
- بیش از دو دهه است که به‌صورت خصوصی خادم موسیقی هستم. از کودکی عاشق موسیقی بوده و هنوز به این کار عشق می‌ورزم. در دانشگاه از نزدیک با ساز سنتور آشنا شدم و به یاری پروردگار این توانایی را در خودم دیدم که بتوانم این ساز را در کمترین زمان ممکن یاد بگیرم.
در ابتدای یادگیری یک جفت مضراب سنتور و متد فراگیری این ساز را از لوازم موسیقی تهیه نمودم، بعد با تخته و میخ و نخ، ماکت سنتوری را درست کرده و تمرینات ابتدایی مضراب‌نوازی را روی آن شروع کردم.
مدتی بعد جهت خرید سنتوری مناسب به تمام فروشندگان لوازم موسیقی مراجعه کردم، ولی سنتور مناسب دل خویش را نیافتم. بعد جهت سفارش سنتور حرفهای به تک تک سازندگان این سازمراجعه نموده تا بالاخره در پاساژ نور سنندج با استاد کمال پرویزی سازنده ساز سنتور، تار و سه‌تار آشنا شدم. سنتورهای ایشان به دلم نشست؛ یعنی دقیقا همان چیزی بود که می خواستم. با پس‌اندازی که داشتم و مساعدت مالی برادر عزیزم فرزاد بهترین سنتور (معادل قیمت یک و نیم سکه‌ی طلا) را جهت ساخت به آقای پرویزی سفارش دادم و...
عشقی که خالق کائنات از بدو تولد در درونم نهاده بود، یگانه مشوقم در زمینه موسیقی بوده و هست.
* از ضبط اولین آهنگتان چه خاطره‌ای دارید و چه سالی بود؟
اوایل دهه هشتاد بود آهنگی هورامی بود در وصف بهار و زیبایی‌های دلنشینش.
متن شعر را در دستگاه شور، آواز دشتی و گوشه عشاق تنظیم و سه شبانه روز با مهندس حسامی عزیز آنرا تمرین، ضبط و اجرا نمودیم.
* تعریف استاد محمودی از موسیقی چیست و چه ارتباطی می‌تواند با زندگی انسان داشته باشد؟
- به نظر من موسیقی چیزی فراتر از عشق است؛ بارها این تجربه را داشته‌ام که در هنگام نوازندگی، خویش را در عرش و در کنار پروردگار احساس کرده‌ام.
یک اثر موسیقایی خوب می‌تواند زندگی انسان را دگرگون کند، کینه وحسد و طمع و بسیاری از پلیدی‌ها را از دلش بزداید و حس دوست داشتن بدون هیچ گونه چشمداشتی را به وی هدیه بدهد.
* بیشتر در چه سبک‌هایی کار می‌کنید با چه گروه و افرادی کار کردید و چند اثر خلق کردید؟
- از نظر آموزش هنرجو خواهان فراگیری هر سبکی باشد ما در خدمتش خواهیم بود.
یک کار گروهی خوب و عامه پسند و ماندگار مستلزم وجود خواننده و نوازندگانی است که به تمام قواعد علمی و عملی موسیقی آشنا باشند؛
متاسفانه دوستان و همکاران عزیز جهت اجرای کار گروهی، رغبت چندانی به پارت‌خوانی و... ندارند.
با اشعار خودم و دیگر شاعران بیش از ۲۰ اثر را آهنگ‌سازی نموده‌ام .
* کردستان از نظر موسیقی غنی است. برای حفظ و احیای موسیقی فولکلور و کلاسیک کردی چه پیشنهادی دارید؟
- غنای موسیقی کوردی بر کسی پوشیده نیست برای حفظ آن پیشتر تحقیقات فراوانی در این زمینه صورت گرفته است؛ کسانی چون زنده‌یاد استاد عباس کمندی با پای پیاده روستا به روستا، هه‌وار به هه‌وار و خانه به خانه مناطق کوردنشین را جهت ثبت و ضبط نمودن حیران و سیاچمانه وهوره و چمری و بیت و لاوک و لاوژه و... طی نمودند.
برای حفظ و احیای این آواها و نواها لازم است مجددا تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه صورت گرفته و با آثار دیرینه‌ی موجود در آرشیو، توسط همکاران و کارگروه موسیقی نت‌نویسی و مجددا اجرا گردند.
* در چه جشنواره‌هایی شرکت کردید و نقش این جشنواره‌ها را در حفظ و گسترش فرهنگ موسیقایی کردستان چگونه می بینید.- در یکی از سالهای دهه‌ی هشتاد دربخش تک‌نوازی سنتور خواهان شرکت در یکی از جشنواره‌های بین المللی بودم. به یاد دارم شبانه‌روز 16 ساعت تمرین می‌کردم زیرا می‌خواستم علاوه بر اجرا، گفت‌وگویی به‌صورت سئوال و جواب در باره ساز سنتور با اساتید محترم سنتور و همکاران عزیزم داشته باشم.
ماهها قبل از شروع جشنواره آمادگی خویش را به دبیر جشنواره اعلام نموده بودم. دو سه ماه مانده به شروع آن دوباره با دبیر جشنواره تماس گرفتم. ایشان فرمودند امسال از تعدادی از گروه‌های موسیقی جهت شرکت در جشنواره دعوت نموده‌ایم و متاسفانه در بخش سولیست اجرایی نداریم.
قطعا جشنواره‌ها نقش به سزایی در حفظ و گسترش فرهنگ موسیقایی هر ملتی مخصوصا موسیقی کوردی داشته و دارند.
* از دستگاههای دولتی نظیر ارشاد و حوزه هنری و انجمن‌های هنری چه توقعی دارید؟
- از آنها خواهانیم جهت ارتقا فرهنگ عامه مردم نهایت همکاری را با تمام هنرها خصوصا موسیقی داشته باشند. در بخش صدور مجوز، در کوتاهترین زمان ممکن نسبت به صدور آن اقدام نمایند.
در بخش اجرا، سالن‌ها را با کمترین هزینه و یا به‌صورت رایگان در اختیار هنرمندان و گروه‌های موسیقی قرار دهند.
با توجه به اینکه سنندج شهر خلاق موسیقی شناخته شده، چنانچه یک سالن نسبتا بزرگ مخصوص اجرای موسیقی در مرکز شهر مطابق استاندارهای بین‌المللی ساخته شود و ماهیانه اجراهایی در سطح بین‌الملل داشته باشیم، انشاالله فرهنگ موسیقایی کردستان بهتر به جهانیان معرفی خواهد شد و نیز از نظر اقتصادی ارزآوری قابل توجهی خواهیم داشت که می تواند زمینه اشتغال پایدار برای جوانان را فراهم سازد.
* به نظر می‌رسد در سالهای اخیر شاهد نوعی افت اثرگذاری موسیقی کوردی در میان مردم هستیم. تولیدات فاخر کم داشتیم. مردم گرایش چندانی به تولیدات جدید ندارند. بیشتر آهنگ‌های خوانندگان قدیمی مانند ماموستا حسن‌زیرک و علیمردان و طاهر توفیق و... را بازخوانی می‌کنند. شما این تغییر ذایقه را در چه چیزی می بینید؟
- این تغییر ذایقه و عدم گرایش به تولیدات جدید کاملا طبیعی است؛ زیرا اکثر این آهنگ‌ها کیفیت‌شان بسیار پایین است چنین آهنگ‌هایی به‌جای نوازش گوش، گوش را خراش می‌دهند.
یک اثر موسیقایی خوب باید:
سازبندی‌اش متناسب با صدای خواننده باشد
کوک ساز نوازندگان باید دیاپازون و متناسب با وسعت صدای خواننده باشد
خواننده در موقع اجرا باید صدایش کاملا کوک باشد، اوج و فرود و تحریرها را به زیبایی تمام اجرا نماید
خواننده نباید فالش، و یا خارج بخواند
خوانندگان و نوازندگان باید سلفژ بلد باشند تا کانتاتی ( صداخوانی) و پارلاتی (وزن خوانی) را به‌طور صحیح و کامل ادا نمایند
کارهای جدید قطعا نواقصی دارند که فطرت زیباپسند عامه مردم گرایش چندانی به آن ندارند.
هستد هنرمندانی چون استاد عزیز شاهرخ و دیگر خوانندگان که برای موسیقی کوردی سنگ تمام گذاشته‌اند. انشاالله قدر این بزرگمردان موسیقی کوردی را تا زمانی که در قید حیات هستند بهتر و بیشتر بدانیم و خدماتشان را ارج نهیم.
* در باره ویژگی ساز سنتور و کارکردن آن در موسیقی کوردی توضیح دهید.
- سنتور یکی از خوش‌صدا‌ترین آلات موسیقی است که برای نوازنگی آن از دو تکه چوب که مضراب نامیده می‌شود استفاده می‌گردد.
سازی است شش‌دانگ که دو دانگ صدایش بم، دو دانگش متوسط و دو دانگ دیگرش زیر (نازک) می‌باشد. نوازندگی و فراگیری آن برای هنرجویانی که به صورت گوشی خواهان یادگیری باشند ساده ولی زمان‌بر است و برای هنرجویانی که خواهان یادگیری اکادمیک باشند نیازمند تمرین و پشتکار زیادی است؛ زیرا برای نوازندگی اکثر سازها دو دست نوازنده (پیانو ،نی، فلوت و...) و یا یک دست نوازنده (تار، سه‌تار و...) با ساز، تماس مستقیم دارد.
نگاه کردن به قطعه موسیقی و اجرای همزمان آن برای این سازها زیاد دشوار نیست ولی در ساز سنتور دو دست نوازدن به واسطه یک جفت مضراب و به صورت غیر مستقیم با ساز تماس می‌گیرد.
نگاه کردن همزمان به قطعات موسیقی و اجرای آن با تمپوی بالا با ساز سنتور نیازمند زحمت فراوان و تمرینات شبانه روزی است.
کوک سنتور بدون دخالت دیاپازون و... فقط و فقط با گوش غیر مصلح نیازمند زحمت فراوانی است که نوازنده سنتور طی سالیان سال با پرورش گوش و موسیقایی کردنش می‌تواند بر آن چیره گردد.
سنتور سازی فراگیر در آثار موسیقایی است و مانند سایر سازها توانایی اجرای موسیقی هر قوم و ملتی را دارد.
برای موسیقی فاخر کوردی نیز می‌توان به زیبایی از آن استفاده کرد؛ با آن تک‌نوازی کرد، جواب خواننده را داد و با سایر سازها هم‌نواز بود.
* استقبال خانواده‌ها به ویژه جوانان و نسل نو از کلاس‌های آموزشی را چگونه می‌بینید و چه توصیه‌ای به شاگردانت دارید؟
- استقبال هنرجویان موسیقی و خانواده‌های آنها بحمدالله تاکنون خوب بوده، انشاالله خوب‌تر نیز خواهد شد.
توصیه‌ی اینجانب به هنرجویان عزیزم این است که هیچ گاه فراموش نکنند که اخلاق در موسیقی حرف اول را می‌زند. انسانی منظم و وظیفه‌شناس باشند، تحت هیچ شرایطی (حتی یک جلسه) غیبت نکنند. دقیقا سر وقت سر کلاس حاضر شوند.
قطعه‌ای را که فرا می‌گیرند بعد از رفتن به خانه فورا آنرا تمرین کنند تا از حافظه آنی به حافظه کوتاه‌مدت و بلند مدتشان منتقل گردد و روزهای بعد آنقدر آنرا تمرین کنند تا ملکه ذهن‌شان گردد.
هر روز قطعات جلسات گذشته را نیز مرور نمایند؛ هیچ گاه با سنتوری که کوک نیست تمرین نکنند. هر زمان که انرژی و حوصله کافی دارند تمرین کنند تا در آینده نیز بتوانند نوازندگی کنند و چار افت نشوند. به یاد داشته باشند موقع تمرین به صدای ساز و تک تک نتها به دقت گوش دهند. با تمپوی پایین درس‌ها را تمرین کنند و از چکشی زدن مضراب‌ها بپرهیزند.
از تکرار کلماتی همچون (سنتور می‌زنم، ساز می‌زنم و...)که متاسفانه در میان تعدادی از اساتید و نوازندگان، رایج شده بپرهیزند و به‌جای آن بگویند: سنتور می‌نوازم، نوازنده‌ی سنتور هستم. در عمل نیز به‌جای زدن سیم با مضراب (حالت چکشی) سیم‌ها را به آرامی نوازش کنند.
* چند هنرآموز تربیت کردید و در حال حاضر با توجه به فراگیری ویروس کرونا کلاس‌ها دایر است یا نه؟
- هر ساله درخدمت تعداد انگشت‌شماری هنرجوی سنتور از همه‌ی اقشار، از کودک خردسال گرفته تا عزیزان سالخورده، از محصل تا تحصیل‌کرده‌های اکثر رشته‌های دانشگاهی، از سنندج و دیگر شهرستان‌ها و... بوده و هستم و درحال حاضر نیز با توجه به همه‌گیری کووید19 برای تعدادی از هنرجویانم به صورت مجازی و برای بقیه آنها به‌صورت خصوصی و محدود و با رعایت کردن پروتکل‌های بهداشتی کلاس دایر است.
* تعریف شما از مقامها، بیت و حیران و...
- موسیقی کوردی یکی از غنی ترین گنجینه‌های فرهنگی است که طی هزاران سال در میان پستی و بلندی زندگی اجدادیمان شکل گرفته، پرورش یافته و به دست ما رسیده است، امیدوارم بتوانیم مقامها، بیت‌ها، حیران‌ها، هوره‌ها، سیاچمان‌ها، لاوک و چمری‌ها و... که هر کدام حکایت از فرهنگ گوشه‌ای از دیارمان هستند را به صورت ردیف‌سازی و آوازی موسیقی کوردی نت‌نویسی کنیم تا هم آموزش آن به‌صورت علمی میسر گردد و هم دیگر ملت‌ها بتوانند از این گنجینه‌ی هنری بهرمند شوند و هم آیندگان راحت‌تر بتوانند به آن دسترسی داشته باشند.
* اگر نکته‌ای هست و من در سوالاتم بدان اشاره نکردم لطفا توضیح دهید.
نکته خاصی نیست امیدوارم توانسته باشم به سئوال‌هایتا جواب مناسبی داده باشم.
از این که مرا لایق چنین گفت‌وگویی دانستید کمال تشکر و قدردانی را دارم و یکی از اشعاری را که در اوایل دهه هشتاد در مورد هفت دستگاه موسیقی ایرانی سروده‌ام به شما و همکاران زحمت‌کشتان و نیز خوانندگان محترم روزنامه‌ی ڕۆاژن تقدیم می‌کنم.
هفت دستگاه موسیقی ایرانی:
علم موسيقى بدان كه هفت در است
هر دری را آسمانی رهبر است
شور و ماهور و همایون و نوا
مابقی هم سه و چهار، راست پنجگاه
شور، شیرین است نه مانند نمک
نغمه‌هایش هم شیرینتر همچو قند
دشتى و ابوعطا، افشارى و ترك (کرد) بيات
نغمه شورند، مانند نبات
اصفهان هم نغمه‌ى شهر هماست
نغمه‌ی شهر همايون خداست.
این مصاحبه در روژان شماره 506 دوم مرداد 1400 چاپ شده است.بازنشر با ذکر منبع بلامانع است
آدرس کوتاه خبر:
