دولت با رویکرد نوین به توسعه روستاهای کردستان می‌اندیشد

روستا در اصل دارای هویت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خاص است که بخش بزرگی از پیکره هویت ملی بوده و بر روند حفظ اصالتها و نظام توسعه تاثیر کارکردی دارد زیرا به دور از تاثیرگذاری مستقیم فرهنگهای غالب بیگانه و تاثیر پذیری از پدیده های خطرناک نوین اقتصاد شهری مثل واسطه‌گری قرار دارد.

باید این واقعیت را پذیرفت که اگر روستا نبود بسیاری از مظاهر فرهنگی اصیل، مناسبات اجتماعی سامان بخش و سیستم تولید کشور از بین می رفت، برای نمونه اشاره میشود به حراست از زبان، گویشها، لباس، معماری، اخلاق و مظاهر پسندیده دینی، تامین امنیت غذایی، فراهم ساختن مواد اولیه صنایع و کاهش فشار بر روند شهر سازی.

اما این را هم باید پذیرفت که تا کنون هویت و نقش روستا به صورت جامع و کامل به رسمیت شناخته نشده و همچنان در حاشیه مدیریت توسعه قرار دارد زیرا شناخت دولت¬ها از روستا شناختی ناقص و ناقض است چون همه فکر می‌کنند که روند پیشرفت جهانی و افزایش جذابیت¬های رفاهی شهری روزی همه روستاها را خالی می‌کند بنابراین مدام در انتظار خالی شدن این سکونتگاه مهم و تاثیر گذارند.

نگاه به رسیدگی دولت‌ها به عمران، رفاه، آموزش و اقتصاد روستا حکایتی تلخ از رویکردی مسموم دارد زیرا این تفکر غالب است که نباید در واحدی که در آینده از بین می‌رود سرمایه‌گذاری و هزینه کرد.

حال نگاهی کنیم به رویکرد کشورهای پیشرفته و توسعه گرا که چگونه در تلاشند تا فاصله توسعه یافتگی بین شهر و روستا را کاهش داده و این بنیاد محکم اصالت¬های فرهنگی، مناسبات اجتماعی استوار و ساختار اقتصادی مولد را به شدت تقویت می‌کنند تا از این طریق جامعه و هویت خود را از انواع آسیب‌های احتمالی دور نگه‌ دارند.

اکنون نوبت به بیان وضعیت روستاهای کردستان است که در حاشیه توسعه قرار دارند، بیشترین مشکل روستا در حوزه درآمد و اشتغال است زیرا تا کنون تنها به حوزه کشاورزی و دامداری به عنوان تکیه‌گاه اشتغال توجه شده و حوزه‌هایی مثل خدمات مکانیکی، مهارت‌های صنایع دستی، واحدهای فرآوری محصولات کشاورزی و دامی، خدمات رفاهی و تفریحی و ظرفیت گردشگری در مدار فراموشی و بی توجهی قرار گرفته است، به این علت است که بسیاری از جوانان اقدام به ترک روستا می‌کنند که ضربه‌ای سنگین به تولید، اشتغال و روند توسعه سازمان یافته شهری است.

هیچکس نمی‌تواند منکر خدمات عمرانی در روستاها شود زیرا همه از راه، گاز، برق، تلفن، موبایل و خانه بهداشت بهره مند هستند و این خدمات محصول تلاش‌های مدیرانی است که دل در گرو توسعه متوازن داشتند و در این راستا زحماتی خستگی ناپذیر داشتند و تاریخ توسعه کردستان این زحمات را فراموش نخواهد کرد اما در نهایت مزدی نامناسب برای خدمات و تجاربش دریافت کرد زیرا بازنشست کردن ایشان در شرایطی که امکان ماندن داشت تعجب همگان را برانگیخت و سبب برخی انتقدات و نارضایتی شد.

اکنون که فردی صاحب نظر در مسند توسعه روستایی استان قرار گرفته جا دارد تا مدیریت ارشد استان برنامه‌های دکتر سیروان بهرامی را حمایت کند تا زیان¬های در حاشیه قرار گرفتن روستا در نظام توسعه پایان یافته و فصل نوینی از عمرام و اقتصاد روستا آغاز گردد.

خبرنگار روژان پرس با هدف انجام رسالت حرفه‌ای گفتگویی با مدیر امور روستایی استانداری کردستان انجام داده که اینک پیش روی شماست.

دکتر سیروان بهرامی با اشاره به ظرفیت‌های هویت فرهنگی و منابع اقتصادی روستا گفت: روستا دارای هویت فرهنگی و تمدنی خاص خود است که متناسب با جایگاههای خاص و نقش اقتصادی تعریف شده، برای نمونه اشاره می‌شود به معماری، سنن فرهنگی، معادلات اجتماعی، ابزار و روش تولید و باورهای معنوی که هر کدام نقشی موثر در سرنوشت توسعه و پایداری آن دارند و حذف هر کدام خلاء زیانبار به وجود می‌آورد، بنابراین ضرورت دارد تا برنامه‌ریزی توسعه روستایی بر اساس هویت و نقش خاص این واحد اجرا گردد تا هم فرهنگ و تمدن ملی حفظ و هم جذابیت روستا برای ماندگاری به حداکثر برسد.

وی افزود: یکی از ایرادات وارد بر برنامه‌های فعلی شبه شهری بودن برنامه¬های عمرانی و اقتصادی در روستاهاست که سبب از بین رفتن ظرفیت¬های خاص مهارتی مثل صنایع دستی و تولید محصولات سنتی، فراموش شدن سنت‌ها و اصالت فرهنگی خاص به عنوان یکی از تکیه‌گاه‌های فرهنگ ملی و افزایش گرایش به زندگی شهری می‌شود که در حال حاضر کردستان درگیر این تاثیرات است، به طوری که اکثر روستاهای ما یا حالت شبه شهری به خود گرفته و یا خالی از سکنه شده است، مثلا این را توجه کنید که فرد تمام درآمدش را از روستا کسب می‌کند اما شهر را برای زندگی برگزیده است.

بهرامی تصریح کرد: یکی از اشتباهات روند فعلی مبنا قرار دادن خدمات رفاهی از قبیل جاده، برق، گاز، تلفن و موبایل و عمران به دور از معماری خاص و توجه به متناسب سازی ساخت و ساز با زندگی و اقتصاد روستا است زیرا اولی هزینه خانوار را افزایش داد و دومی گرایش به مناسبات زندگی به دور از اصالت‌های زیستی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ساکنان روستاست. تغییر ماهیت مالکیت روستایی برای بهره برداران و دادن حس مالکیت به روستایی و افزایش اعتبار قانونی و حقوقی اسناد، تغییر تکنولوژی تولید با هدف کاهش میزان زحمت و سختی تولید (بدون آسیب دیدن تنوع تولید)، وارد کردن مهارت‌های فنی مرتبط با ابزار و ماشین آلات مورد استفاده به عرصه اشتغال، هوشمند سازی مناطق روستایی، آموزش استفاده از روش‌های نوین ارتباطات مدرن با هدف تغییر روش تجارت محصولات و استفاده از آخرین روش‌های تولید و تجارت، تقویت صنایع دستی و افزایش ضریب رفاهی و تفریحی.

وی اذعان کرد: موضوع آب شرب، راه استاندارد، فاصله رفاهی شهر و روستا و آموزش‌های مهارتی و ارتباطات نوین از اهم مشکلات روستاییان است زیرا بسیاری از این واحدها با کمبود آب مواجه هستند به طوری که در حال حاضر برخی روستاها شبانه روز تنها 2 تا 3 ساعت آب دارند و برخی از آنها با تانکر آبرسانی می¬شوند که سبب بروز مشکلات در حوزه تغذیه و بهداشت شده است که تنها راه حل این مشکل احداث مجتمع‌های آبرسانی است که در دستور کار قرار دارد و تا کنون 1هزار و 23 روستا در قالب 7 مجتمع آبرسانی می¬شود. علاوه بر این تنها 70 درصد از روستاها جاده آسفالت دارند که در فصل‌های سرد و برفی معضلات ترددی ایجاد می¬نماید که درمواردی باعث عدم دسترسی به ضرورت‌های درمانی و آموزشی برای دانش آموزانی می-گردد که در روستاهای دیگر درس می‌خوانند.

وی در ادامه اظهار کرد: تغییر روش و مناسبات مدیریت روستا با هدف بهره گیری از مدل‌های موفق، تقویت فرهنک مشارکت روستایی در مدیریت از جمله افزایش اعتبار معتمدین محلی، نظام شورایی و دهیاری یکی از برنامه¬های جدید است که در قالب آموزش مبتنی بر استفاده از روش‌های موفق و تجارب محلی است که می‌تواند بسیاری از مشکلات مربوط به تعدد قوانین و متولیان دولتی و محدودیت‌های بودجه‌ای را حل و فصل کند. آموزش شوراها، دهیاران، معتمدین محلی و ساکنان روستا در زمینه مدیریتی، حقوقی، قانونی و تکنولوژی‌های مدرن عمرانی در دستور برنامه‌ریزی این نهاد قرار گرفته است. شناسایی ظرفیت¬های ذاتی و جدید اقتصادی با هدف گسترش تنوع اشتغال و افزایش درآمد و تغییر برخی از مبانی اجرای طرحهای عمرانی برای از بین بردن تفاوت با معماری اصیل هم جزو برنامه های ماست.

این مقام مسئول اعلام کرد: بحث تعیین حدود اراضی با هدف جلوگیری ار تعرض به اراضی دولتی و تضییع حقوق روستاییان و افزایش اعتبار قانونی مالکیت و افزایش ارزش پولی یکی از اموری است که در چند سال اخیر شروع شده اما باید روند سرعت عمل بیشتری به خود بگیرد.

بهرامی در زمینه مشکلات مربوط به اقتصاد روستا گفت: تقویت تولید تنها راهکار افزایش درآمد نیست زیرا در موارد بسیاری محصولات یا بر دست تولید کننده می‌ماند و یا سودش نصیب دلالان خواهد شد که این امر انگیزه تولید و ماندگاری در روستا را نابود می‌کند، دولت باید در این حوزه¬ها اقدامات مستمر و دائمی انجام دهد از جمله ایجاد مراکز معامله محصولات، تاسیسات نگهداری از مازاد تولید مانند سردخانه، ترویج روش‌های نوین تولید از جمله کشت قرار دادی و توافقی. یکی دیگر از راههای ارتقاء شاخص‌های اقتصادی و رفاهی استفاده از منابع فراموش شده مثل شیلات، پرورش قارچ، صنایع بومی و .... در قالب تشکیلات بزرگ مثل تعاونی تولید. ایجاد تعاونی‌های روستایی تجربه موفق کشور است اما به نسبت زمان تغییرات لازم اعمال نشده و باید در قالب برنامه مشارکتی با سایر نهادهای مرتبط این موضوع راهکارهای لازم تدوین و اجرا شود.

وی افزود: ما تجربه اجرای پروژه¬های بزرگ مثل شیلات پالنگان و دیوزناو را داریم که در ابتدا مورد استقبال قرار گرفت و موجب مهارجرت معکوس شد اما به علت نبود حمایت و هدایت مستمر نتوانست به سرانجام برسد، تجربه ثابت کرده که طرح‌های بزرگ اقتصادی را نباید بعد از بهره برداری رها کرد بلکه باید در یک پروسه مستمر مورد توجه قرار گیرد.

مدیر امور روستایی و شوراهای استانداری کردستان توجه به رفاه و تفریح را یکی از برنامه‌های این دفتر دانست و اظهار کرد: ایجاد کلوپ¬های تفریحی، ایجاد سالن¬ها و تیم‌های ورزشی، پارک‌های اختصاصی بزرگسال و کودک، برگزاری بازی-های بومی و .... از ضرورت‌های ایجاد انگیزه برای ماندگاری جوانان است زیرا در حال حاضر به علت نبود این موارد جوانان حاضر به ادامه زندگی در روستا نبوده و بعد از پایان فصل درو زندگی را در شهرها ادامه می‌دهند. هم اکنون 150 سالن ورزشی در روستاها ساخته شده و در بسیاری از روستاها پارک کودک ساخته شده اما در اینجا باید توجه کنیم که در زمینه نگهداری مستمر و تدوام استفاده از این امکانات مشکلاتی وجود دارد به طوری که سالن‌های ورزشی به علت نبود مربی و عدم انجام تعمیرات بلااستفاده مانده و اکثر تاسیسات پارک کودک از بین رفته و کارایی خود را از دست داده که نیاز است تا در این زمینه برنامه¬ریزی لازم انجام شود به طوری که علاوه بر راه اندازی مجدد زمینه ارتقاء کمی و کیفی هم فراهم شود.

وی خاطر نشان کرد: دکتر اسماعیل زارعی کوشا استاندار دلسوز کردستان حامی واقعی برنامه¬های جدید توسعه و پایداری روستاهاست زیرا ضرورت اعمال تغییرات بنیادی را درک نموده و من بر این باورم که با اجرای این برنامه‌ها ما شاهد حفظ اصالت¬های فرهنگی و اجتماعی و تقویت اقتصاد و درآمد خواهیم بود که موجب مهاجرت معکوس خواهد شد و با تحقق این اهداف نظام شهری هم سامان خواهد یافت چون از دست تبعات ناشی از مهاجرت بی رویه مثل گسترش حاشیه، دستفروشی، زباله گردی و مشاغل کاذب رها خواهد شد.

مدیر امور روستایی و شوراهای استانداری کردستان در با اشاره به وضعیت سکونت در روستاها گفت: استان دارای 1651 روستای دارای سکنه و 250 روستای خالی از سکنه است که اگر تدابیر لازم اندیشیده نشود مهاجرت از روستاها شدت گرفته و روند توسعه اقتصادی و نظام شهر سازی را مختل خواهد کرد.