لغو خودمختاری منطقەی قرەباغ و تمرکز زدایی از جمهوری نخجوان و تاکید بر سیستم شهروندی مرکزگرا هم که در سالیان اخیر محسوس است، احتمالا از آثار هم شینی با اردوغان و تاثیرپذیری از نظام سیاسی ترکیه است.
پنجمین پیروزی الهام علیف در آنچه انتخابات نامیده شد، شبیه نسخەی آندرویدی بازی جکیل و هاید بود که تمام داستان حول این دو شخصبت می‌چرخد.صد البته این دو در اصل یک نفرند و هاید بخشی از درون دکتر جکیل است که به هیاتی مستقل در آمده است!
چند سال قبل مطابق اسناد لو رفتەی ویکی لیکس سفیر وقت آمریکا در باکو، علیف را با مایکل کورلئونه مقایسه کرده بود. شخصیتی داستانی در مجموعەی پدرخواندە کە بر جایگاه و کسب و کار پدر در مافیای سیسیل اریکه زده است.
علیف که در راس یک الیگارشی خانوادگی فاسد و سرکوب گر قرار دارد، دیکتاتوری غرب گرا محسوب می شود.
خوش پوشی و آراستگی و تسلط بر زبان انگلیسی او را در جایگاه "مستبدی شیک" قرار می دهد که بری از لفاظی های ضد غربی و هنجار شکنی های کلامی است.
با ارزش‌ترین دارایی وی البته، ثروت هنگفت نفت و گاز است که سخاوتمندانه شیر آن را به سمت غرب و اسرائیل باز کرده است.
این مزیت‌ها باعث شده که در موارد متعدد غرب سرکوب سیاسی و فساد مالی وی را نادیده بگیرد.
آذربایجان الهام، بیش از زمان حیدر علیف قاتل رسانەهای آزاد و صداهای منتقد است و به روایتی در زمینەی آزادی مطبوعات در پایین ترین پلەی جهان ایستاده است.
غرب‌گرایی علیف به موازات شرق گرایی اوست. وی سبک حکمرانی پوتین را می‌پسندد و مانند او خصومتی سرسختانه با نهادهای مدنی و حقوق بشری غربی دارد و آنها را به مداخلە در امور داخلی و تلاش برای براندازی متهم می‌کند.
تمام جمهوری‌های مسلمان بجا مانده از شوروی سابق از حیث تبدیل به دیکتاتوری‌های خانوادگی مثل هم‌اند.
در همەی آنها روند ملت‌سازی و تاسیس هویت ملی با ماهیت اندک سالار حکومت و الیگارشی های خانوادگی حاکم گره خورده است.خانوادەی علیف دستکم از سال 1969 بر مناصب صدارتی آذربایجان تکیه زدەاند.
حیدر علیف پدر الهام، در مقام کمونیستی مومن، در سال 1983 به مقام نحست وزیری شوروی رسید. یک ارتقاء مرتبەی غیر مترقبه برای تنها فرد مسلمان امپراتوری در تاریخ هفتاد سالەی آن.
علیف که در آخرین دهەی حیات شوروی جزو حلقەی اصلی رهبران آن بود، همزمان از فعالیت اقتصادی و کسب مال غافل نبود.
یکی از معروف‌ترین پروندەهای فساد مالی دوران برژنف که البته توسط وی نادیده گرفته شد، مربوط به علیف پدر بود.
در هنگام استقلال آذربایجان در سال 1991 علیف در جمهوری خودمختار نخجوان در انزوایی خودخواسته به سر می برد. زمانی که بازی گرگ ها در دو سال نخست حیات لرزان و لغزندەی آذربایجان مستقل به پایان رسید، در هیات یک نجات دهنده به باکو آمد و قدرت را قبضه کرد.
از آن زمان قدرت در دست این خانواده مانده و در تاریخ نگاری دولتی، حیدر علیف رسما پدر ملت آذربایجان نامیده می‌شود.
منازعەی قرەباغ که باعث شعله‌ور شدن احساسات ملی و برانگیختن حساسیت به چارچوب سرزمینی شده، به دولت کمک کرده که قسمی آذربایجانی گری را چون هویت ملی در جامعه سردست نماید.
این هویت به طرزی موفقیت آمیز جای هویت‌های سابق نظیر شورویایی، مسلمان و تاتار را گرفته و مولفەهای دینی را تضعیف کرده است.
هویت آذربایجانی موصوف که علیف فقید، پدر و بنیانگذار اصلی آن محسوب می‌شود، مرزهایی مغشوش و نه چندان روشن با پان ترکیسم تبلیغ شده از سوی ترکیه دارد.
در دوران الهام علیف رابطەی باکو و آنکارا به قدری نزدیک شده که با فرمول "یک ملت، دو دولت" از آن یاد می‌شود.
تدقیق در پیشینەی سیاسی و فرهنگ غالب روسی حاکم بر خاندان علیف، که حتی گفته می شود ریشەهای قومی کردی دارند، این گمانه را تقویت می‌کند که مواجهەی آنان با ترک‌گرایی، تا حد زیادی ماهیت ابزاری دارد و فاقد انگیزەهای فکری و فرهنگی ناب است.
"یک ملت دو دولت"، نسخەی ترکی و رقیق شدە فرمول یک کشور، دو سیستم است که از سوی حزب کمونیست چین برای تحصیل وحدت سرزمینی با تایوان و هنک کنگ تبلیغ می شود.
ترک‌ها از منابع انرژی و عمق استراتژیک باکو بهره می‌برند و در عوض با حمایت بی چون و چرا از آن، تداوم حکومت علیف‌ها را تضمین و رقبای تاریخی آن نطیر ارمنستان را منکوب می‌نمایند.
لغو خودمختاری منطقەی قرەباغ و تمرکز زدایی از جمهوری نخجوان و تاکید بر سیستم شهروندی مرکزگرا هم که در سالیان اخیر محسوس است، احتمالا از آثار هم شینی با اردوغان و تاثیرپذیری از نظام سیاسی ترکیه است.
مخلص کلام این که الهام علیف جدیدترین نمونەی مستبدان نفتی است کە توانسته روابط خارجی اش را به بهترین نحو سامان دهد و به مدد نفت و گاز از انتقادات سیاسی و حقوق بشری بگریزد.
آیا استبداد نفتی باکو قادر خواهد بود مانند تجربەی کشورهای عرب خلیج فارس، جهت گیری‌های مصلحت‌گرا و "روشنگرانه" در پیش گیرد؟
پاسخ به این سوال آسان نیست.
اما به صورت کلی می‌توان گفت با وجود داشتن منازعات فعال با همسایگان و قسمی جاه‌طلبی منطقەای کە از قضا با مشروعیت حکومت گره خورده، تحقق آن دشوار است.
آدرس کوتاه خبر:
