کنفرانس مریوان‌شناسی چنانکه از نامش پیداست می‌بایست با نگاه و چشم‌اندازی وسیع‌تر و برنامه‌ریزی‌هایش با مشارکت همه انجمن‌ها و فعالان حوزه فرهنگ و هنر و ورزش و حتی فعالان اقتصادی و... انجام می‌شد.
مریوان یکی از شهرهایی است که همواره برنامه‌های فرهنگی، هنری و ادبی و... در آن برگزار می‌شود و تعداد زیادی انجمن و ان.جی.او و کانون علمی، فرهنگی، هنری و ادبی و زیست‌محیطی در آن مشغول فعالیت هستند که در کنار القاب و عناوینی مانند شهر توریستی و شهر کلاش و... به شهر NGOها (انجمن‌های مردم نهاد) هم معروف است و فعالیت‌های متنوع آنها در برگزاری برنامه‌های فرهنگی، هنری و زیست‌محیطی و... نام این شهر را تا حدودی جهانی کرده است.پس از برگزاری کنفرانس‌های کرمان‌شناسی، یزدشناسی، تهران‌شناسی و... یکی از فعالین حوزه ادبیات و ازاعضای انجمن ادبی مریوان آقای هادی محمدیان درسال 1398 پیشنهاد برگزاری کنفرانس مریوان‌شناسی را مطرح و مراحل اخذ مجوز این برنامه را در زمان معاونت هنری آقای عبیدالله رستمی مدیرکل فعلی ارشاد اسلامی طی نمود اما به دلیل شیوع ویروس کرونا برگزاری این برنامه به تعویق افتاد. (این واقعیت ماجراست)اما متاسفانه برخی از اعضای هیئات برگزاری کنفرانس در مصاحبه‌هایی قصد داشتند تا همه چیز را به نام خود بازگو کنند.
درسال 1400وپس از اینکه شرایط برای از سرگیری و برگزاری برنامه‌های فرهنگی و هنری تا حدودی مهیا شد تعدادی از برنامه‌ها و جشنواره‌ها با نظارت ستاد ملی مبارزه با کرونا و رعایت پروتکل‌های بهداشتی دوباره برگزار شدند و پس از برگزاری پانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان انجمن ادبی نیز موضوع برگزاری اولین کنفرانس مریوان‌شناسی را دوباره مطرح کرد و پیگیری‌ها برای برگزاری آن شروع شد.
کنفرانس مریوان‌شناسی چنانکه از نامش پیداست می‌بایست با نگاه و چشم‌اندازی وسیع‌تر و برنامه‌ریزی‌هایش با مشارکت همه انجمن‌ها و فعالان حوزه فرهنگ و هنر و ورزش و حتی فعالان اقتصادی و... انجام می‌شد اما متاسفانه به دلیل تنگ‌نظری و خودمحوری برخی افراد، تصمیمات و برنامه‌ریزی‌های آن در دایره بسیار کوچکی محصور شد و عمده فعالین فرهنگی ادبی و هنری و... که حضور آنها در تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها الزامی بود از دایره تصمیم‌گیری حذف شدند و تنها معدودی افراد در تصمیمات و برنامه‌ریزی‌ها نقش داشتند.
اگرچه بعدها دبیر اجرایی چند ساعته کنفرانس در مصاحبه‌ای ضمن مصادره ایده و طرح اولیه برنامه کنفرانس به نام خود مدعی شد که برای برگزاری این کنفرانس از نویسندگان و پژوهشگران خارجی و اقلیم کردستان عراق از تمام فعالین و پژوهشگران و نویسندگان داخلی از ایلام تا ماکو دعوت کرده‌اند اما بسیار جالب است که این دعوت شامل اعضای کانون تخصصی علمی و فرهنگی رونان و انجمن ادبی روجیار و... نشد در حالی که تنها دیواری 10 سانتی‌متری با دفتر انجمن ادبی و دبیرخانه اولین کنفرانس مریوان‌شناسی فاصله دارند. همین نمونه‌ها کافی است تا دایره محدود و میزان تنگ‌نظری و خودمحوری‌های برخی از برگزارکنندگان کنفرانس که همواره جویای نام و شهرت هستند به اثبات برسد. این تلاش برای حذف چهره‌های تاثیرگذار در برگزاری برنامه به همین جا محدود نشد و با اینکه انجمن ادبی مریوان به تنهایی درصدد برگزاری کنفرانس بود اما موضوع خودی و غیر خودی حتی در داخل همان دایره محدود هم نمایان بود؛ طوری که تعداد اندکی از برگزارکنندگان تلاش‌ها برای حذف قدیمی‌ترین و فعال‌ترین اعضای انجمن که اکثرا جزو هیئات موسس انجمن ادبی نیز بودند به‌کار گرفته شد و همین امر باعث شد تا افراد و چهره‌های بسیار فعال مانند آقایان ابراهیم غریبی، مصلح احمدی، ملا ابراهیم مردوخی، ابراهیم احمدی‌نیا، هیوا ناری‌زاده، هیوا نادری، دارا آزادمنش، جمال ایمانی، ایوب حق‌بین، عطا ولدی، محمد رئوف جهانی و...در برگزاری کنفرانس کوچک‌ترین نقش و جایگاهی نداشته باشند!
این تنگ‌نظری به همین جا ختم نشد و با اینکه می‌بایست انجمن ادبی به عنوان دبیرخانه کنفرانس از دیگر انجمن‌ها و حتی فعالین فرهنگی و هنری اعم ازنویسنده، شاعر، پژوهشگر، فیلمساز، مجسمه‌ساز و هنرمندان حوزه هنرهای نمایشی (تئاتر و هه‌لپه‌رکی) و فعالین حوزه موسیقی و...رسما دعوت می‌کرد تا برنامه‌ها و پیشنهادهایشان را ارائه دهند اما متاسفانه نقش و جایگاه هیچکدام مورد توجه برگزارکنندگان واقع نشد.از جالبترین و خنده‌دارترین موضوعات کنفرانس، ارائه مقاله توسط برخی افراد هیئات برگزاری کنفرانس بود که خود به عنوان هیئات عالی کنفرانس، دبیر و دبیر اجرایی و تصمیم‌گیرنده و هیئات علمی و برگزارکننده پنل‌های تخصصی و...حضور داشتند.
با اندکی تامل و نگاهی آسب‌شناسانه به موضوع برگزاری اولین کنفرانس مریوان‌شناسی می‌توان نقاط قوت وضعف این کنفرانس را به شرح ذیل بیان کرد:
منابع مالی و اسپانسرها
اگرچه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کردستان و اداره فرهنگ و ارشاد مریوان به عنوان نهادهای متولی و ناظر در برگزاری کنفرانس دارای مسئولیت هستند اما موضوع جذب کمک‌های مردمی و افراد و شرکت‌ها و موسسات (میزان و نحوه کمک‌ها و شیوه هزینه‌کردها) جزو کارهای محرمانه برگزارکنندگان بود و در همان دایره کوچک، محصور ماند و عمده تلاش برخی از برگزارکنندگان در مصاحبه‌هایشان حذف نام نهادها و ارگان‌هایی بود که بیشترین نقش را در برگزاری این کنفرانس داشتند و اگر برگزارکنندگان اعتقادی به شفافیت و شفاف‌سازی دارند و مردم را به عنوان یکی از ضلع‌های مثلت برپایی اینگونه همایش و کنفرانس و... قبول دارند این گوی و این میدان؛ می‌توانند از همان تریبون‌های نزدیک به خودشان جزئیات پرونده مالی کنفرانس را اطلاع‌رسانی کنند.
برنامه‌های جنبی کنفرانس
با اینکه تصمیمات برای برپایی برنامه‌های جنبی کنفرانس از مدتها قبل مطرح شده بود و این برنامه‌ها می‌توانست بسیار متنوع و حتی مفید و موثر واقع شود اما بازهم اعمال سلیقه و نگاه خودی و غیر خودی برخی از برگزارکنندگان باعث شد تا آشفته‌بازاری در این بخش به وجود بیاید و برنامه‌های جنبی کنفرانس بدون هدف و بی‌محتوا اجرا شوند.
از نکات جالب و خنده‌دار این بخش هم می‌توان به برنامه‌ای که در سالن سینما کردستان مریوان برگزارشد اشاره کرد. در حالی که موضوع برنامه مریوان‌شناسی بود و مناسب‌ترین برنامه در این بخش اکران عمومی و نمایش فیلم با موضوع مریوان بود و از آنجا که مدتها قبل پیش نهاد اکران فیلم مستند (سرزمینی به زیبایی الماس) با موضوع تاریخ شکل‌گیری شهر مریوان و حوادث و اتفاقات چندین دهه از تاریخ این شهر مطرح و نسخه‌ای از فیلم بر روی دی.وی.دی به هیئات برگزاری ارائه شده بود اما بازهم نگاه حقیرانه برخی افراد باعث شد تا فیلم مذکور حذف و درکنداکتور برنامه‌ها گنجانده نشود. و نیز هه لپه‌رکی به عنوان نمادی از مریوان هم که می‌توانست جزو برنامه‌های جنبی کنفرانس مریوان‌شناسی باشد اما باز هم به دلیل نگاه جزیره‌ای و محدود تعدادی از برگزارکنندگان و بی‌اهمیت جلوه دادن و دعوت ناشیانه و تحقیر آمیز از هریک از گروه‌های کانون هه‌لپه‌رکی مریوان هیچ کدام حاضر به همکاری با دبیرخانه کنفرانس نشدند لذا برنامه جنبی کنفرانس صرفا به بازگویی خاطرات دو الی سه نفر از افراد قدیمی مریوان و چند ترانه محلی و نهایتا جوک و لطیفه گفتن خلاصه شد.
نمایشگاه عکس
از دیگر برنامه‌های حنبی کنفرانس، برپایی نمایشگاه عکس‌های قدیمی مریوان بود که اگر اندکی تخصصی‌تر و آگاهانه‌تر به موضوع می‌پرداختند می‌توانست جزو بهترین و تاثیرگذارترین بخش‌های کنفرانس باشد و در شناساندن و معرفی بخش عمده‌ای از تاریخ و فرهنگ، معماری و آداب و سنن و لباس و جغرافیای مردم مریوان مفید و موثر واقع شود؛ اما باز هم به خاطر همان نگاه تنگ نظرانه برخی افراد، نمایشگاه عکس‌های تاریخ مریوان به نمایشگاه تعدادی از عکس‌های یادگاری و پرتره و فیگورهای شخصی خلاصه شد. تنها چند قطعه عکس از مراسم گذشته که آنهم چندان ارزش تاریخی ندارند و صرفا عکس‌هایی آرشیوی و متعلق به آلبوم‌های شخصی و خانوادگی بودند بر دیوار نمایشگاه آویزان شد. این در حالی بود که اکثر دست‌اندرکاران از وجود تعداد زیادی عکس از مقاطع تاریخی مختلف مریوان آگاه بودند ولی بازهم نگاه سلیقه‌ای و تلاش برای حذف افراد و حتی مقاطعی از تاریخ باعث شد تا برپایی نمایشگاه عکس از کیفیت چندانی برخوردار نباشد. در این بخش حتی تلاش تعدادی از برگزارکنندگان براین بود تا نامی از گردآورنده و صاحب عکس‌ها به میان نیاد. به عنوان مثال آقای اردشیر خدادوست که از خانواده‌های اصیل و بسیار قدیمی مریوان هستند و اتفاقا بخش عمده‌ای از عکس‌های نمایشگاه متعلق به آلبوم شخصی و خانوادگی ایشان می‌باشد و حتی آقای خدادوست در طول ایام نمایشگاه در تمام ایام وساعات نمایشگاه در نگارخانه حضور داشت اما برگزارکنندگان نمایشگاه هیچ نامی از ایشان و دیگر افراد نه در خبرها و نه در مراسم افتتاحیه نمایشگاه مطرح نکردند و تمام سعی و تلاششان برآن بود که همه فعالیت‌ها را به نام خودثبت نمایند. (در روزهای اول کنفرانس حتی کارت شناسایی به عنوان برگزارکننده برای آقای خدادوست ودیگر افراد نمایشگاه صادرنشده بود).
دبیرخانه کنفرانس مریوان‌شناسی می‌بایست موضوع تغییر ناگهانی مجری روز اول برنامه (آقای هومر نوریاوی) مجری توانا و باسابقه رادیو و تلویزیون و ترک مراسم توسط ایشان را اطلاع رسانی و شفاف‌سازی می‌کرد که امیدواریم این اتفاق هم متاثر از نگاه سلیقه‌ای نبوده باشد.
در کنفرانس مریوان‌شناسی حذف سلیقه‌ای تنها به غیرخودی‌ها خلاصه نشد بلکه در مواردی حتی به خودی‌ها هم رسید و علاوه برحذف تعدادی از اعضای فعال خود انجمن ادبی و فرهنگی مریوان نوبت به افرادی رسید که علاوه بر اینکه از اعضای بسیار فعال و توانای انجمن و صاحب چندین اثر و مقاله پژوهشی بودند رسید و کسی که در این کنفرانس هم یکی از بهترین مقالات را ارائه داده و اتفاقا از طرف هیئات علمی کنفرانس انتخاب شده بود اما به دلایلی نامعلوم در لحظات آغازین برنامه فرد و مقاله‌اش را از برنامه کنفرانس حذف و حتی سعی داشتند برای توجیه اهداف خود توپ را به زمین نهادهای دیگری بیندازند. (مقاله آقای عزیز ناصری یکی از این نمونه‌ها بود!؟)
اعضای هیئات علمی وهیئات داوری و انتخاب مقالات
ضمن احترام به همه اساتید بزرگوار و اعضای هیئات علمی در مرکز کردستان‌شناسی دانشگاه کردستان که زحمت انتخاب و داوری مقالات را تحمل کردند اما سوال اینجاست که
آیا دبیرخانه کنفرانس نمی‌توانست با تعامل و دعوت از تعدادی از اعضای کانون علمی و فرهنگی رونان مانند دکتر مسعود بیننده، دکتر اسماعیل محمودی، دکترکاوه باخویشی، دکتر خلیل میرزایی، دکتر محمود مبارکشاهی، علی دلاویز، کاوه شمس، حمزه محمدی و... که در یک قدمی و همسایگی دیوار به دیوار انجمن ادبی مریوان قرار گرفته در ترکیب اعضای هیئات علمی و هیئات داوران و حتی هیئات برگزارکننده و اعضای دبیرخانه‌ی کنفرانس استفاده نماید تا حداقل مجبور نباشند به خاطر کمبود نیرو و یا قحط‌الرجال بودن افرادی که خود دارای مقاله بودند آنهمه به زحمت بیفتند و تمام تصمیمات را در دایره کوچکی اتخاذ کنند و حرف اول و آخر را خودشان بزنند و هرکدام به عناوین مختلف ازجمله دبیر اجرایی و برگزارکننده پنل‌های تخصصی و هیئات عالی و کمیته استقبال و بدرقه میهمانان و سخنگو و مجری و انتظامات سالن و حتی انتخاب و گزینش موضوع برنامه‌های جنبی مانند انتخاب آثار نمایشگاه عکس و مجسمه و... (که این یکی به کلی خارج از حوزه توان و تخصص و تشخیص آنها خرج بود) نقش‌آفرینی کنند. امیدواریم پشت پرده این اتفاقات صرفا به خاطر کیفیت برگزاری و نه منافع شخصی بوده باشد.
رسانه‌ها
حضور رسانه‌های مختلف می‌توانست وجه و جایگاه بسیار بالاتری به کنفرانس بدهد که باز هم آفتی بنام برخورد سلیقه‌ای باعث شد تا اکثر رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها و نشریات معتبر و حتی کانال‌های خبری فعال در فضای مجازی در انتشار و انعکاس اخبار و گزارشات مربوط به اولین کنفرانس مریوان شناسی حضور نداشته باشند.
در بخش مصاحبه‌ها آنچه از کانال رسمی کنفرانس به عنوان تولید محتوا منتشر می‌شد صرف نظر از گزینشی و سلیقه‌ای عمل‌کردن در انتخاب مصاحبه شوندگان متاسفانه و احتمالا به دلیل بی‌اهمیت بودن از نظر برگزارکنندگان صرفا با گوشی موبایل و در فضایی فاقد امکانات نور و صدا تهیه می‌شد که این موضوع هم تا حدودی تامل برانگیز است. (در بحث اهمیت صدا در مصاحبه و مستندسازی و... به خاطره‌ای از زنده‌یاد عباس کیارستمی اشاره می‌کنم که می‌گوید: می‌خواهیم برویم صدا ضبط کنیم یک دوربین تصویربرداری هم با خودمان می‌بریم) یعنی صدا در مصاحبه آنقدر دارای اهمیت است. (آرشیو مصاحبه‌های کوتاهی که در کانال تلگرامی و... کنفرانس منتشر شد و موجود است همگی موید این واقعیت هستند)
عدم حضور چهره‌های شاخص شهر
دعوت نکردن از برخی چهره‌های شاخص و نویسندگان و پژوهشگران نامی مریوان مانند آقای ناصر کانی سانانی، ابراهیم غریبی و... در ایام برگزاری کنفرانس هم بسیار جای تامل و سوال برانگیز است. با اینکه برابر اسناد و مدارک موجود آقای ناصر کانی‌سانانی شخصیت برجسته و شناخته شده و اهل قلم و از پژوهشگران و نویسندگان بسیار فعال که ایشان را می‌توان تاریخ شفاهی چند دهه اخیر مریوان و حتی کردستان عنوان کرد نادیده گرفتن ایشان با چه توجیهی صورت گرفت. در جریان پیگیری و برنامه‌ریزی قبل از کنفرانس خصوصا در جلسه نشست با نماینده مجلس خانم شیوا قاسمی پور و عبید رستمی مدیر کل ارشاد اسلامی کردستان هم حضور فعال و تاثیرگذاری داشت اما درایام برگزاری کنفرانس در سالن دیده نشد و تنها در برنامه جنبی سینما کردستان حضوری چند ساعته داشت که احتمال میرود جناب کانی‌سانانی صرفا به حرمت واحترام مردم، آن شب درمراسم حضور یافته باشد. و اما نکته جالب در مراسم سینما که احتمالا بازهم به خاطر قحط الرجال بودن یکی از اعضای دبیرخانه که هم عضو هیئات عالی کنفرانس بود و هم خود مقاله ارائه داد و هم پنل تخصصی برگزارکرد و حتی بیشتر امورات ریز و درشت دبیرخانه را انجام می‌داد علیرغم خستگی به‌خاطر حجم کاری و درگیری ذهنی و جسمی در دیگر بخش‌های کنفرانس مجبور شد در هر دو بخش برنامه و بازهم به عناوین مختلف مانند مجری و... به روی صحنه برود؛ در حالی که در همان انجمن ادبی افراد دیگری مانند آقایان ایوب حق‌بین، عطا ولدی، جمال ایمانی و خانم نرمین ایزدی بودند که علاوه بر تجربیات چندین ساله در اکثر شب شعرها و...به عنوان مجری حضور داشته و اتفاقا موفق هم عمل کرده‌اند و به آسانی می‌توانستند مجری چنان برنامه باشند.
امیدوارم برگزارکنندگان اولین کنفرانس مریوان‌شناسی در حد توان نسبت به موارد ذکرشده شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی کنند و به جای برخی برچسپ‌زنی و تهمت و افتراها، دایره کوچک ارتباطات‌اشان را اندکی وسیع‌تر کنند و افراد وتشکل‌های خارج از دایره خود را نیز ببینند و در برگزاری کنفرانس‌ها و برنامه‌های بعدی به جای حذف افراد و برخورد سلیقه‌ای به فکر هم‌افزایی و تعامل با همه باشند؛ چون اگر قرار بر مریوان‌شناسی است نباید اینگونه تنگ‌نظرانه و محدود و گزینشی و سلیقه‌ای به موضوعات و تاریخ و وقایع و اتفاقات و همچنین دیگر افراد فعال و سایر انجمن‌ها و تشکل‌های سطح شهرستان بنگرند.
در پایان لازم می‌دانم از تمامی دست‌اندرکاران و برگزارکنندگان و مدیران و... که در برگزاری این کنفرانس نقش داشتند تشکر و قدردانی کنم. ضمن اینکه نمی‌توان از بازگویی نقاط مثبت و مفید اولین کنفرانس مریوان‌شناسی هم چشم پوشی کرد که وجود چندین مقاله علمی و تخصصی و ارائه آنها در ایام برگزاری و حضور تعدادی از اساتید دانشگاه و اندیشمندان و پژوهشگران و نویسندگان و... در این کنفرانس و چاپ و نشر مجموعه مقالات کنفرانس در قالب کتاب و... از نقاط مثبت اولین کنفرانس مریوان‌شناسی بود که با استقبال نسبتا خوب مردم روبه روشد.
سخن آخر اینکه هرچند این کنفرانس به دلایلی نتوانست در روز پایانی قطعنامه و یا پیامی صادر کند اما چون مقرر شد تا دبیرخانه دائمی کنفرانس دراین شهر دایر شود انتظار میرود که مجموعه مدیریت استان و شهرستان با برنامه‌ریزی اصولی نسبت به ایجاد دبیرخانه‌ای شورایی متشکل از تمامی چهره‌ها و انجمن‌ها و فعالین تمامی حوزه‌های فرهنگی، ادبی، هنری، علمی، ورزشی و اقتصادی و...اقدام نمایند و اجازه ندهند برخی افراد جویای نام، این کنفرانس را به نام خود و اطرافیانشان مصادره نمایند.
فرید نیک‌خواه
مریوان آذرماه 1400
توضیح ضروری:
1- محتوای این گزارش صرفا دیدگاه نویسنده است و انتشار آن در روزنامه روژان با هدف تضارب آرا بین خوانندگان صورت می‌گیرد. در صورتیکه دست‌اندرکاران برگزاری کنفرانس مریوان‌شناسی توضیحی داشته باشند نسبت به انتشار پاسخ این عزیزان خود را موظف می‌دانیم.
آدرس کوتاه خبر:
