پس‌لرزه‌های کرونا همچنان تلفات می‌دهد!

حمزه دستور: ماجرا از اسفند ماه ۹۸ با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس و شروع چالشی جدید برای سیستم تعلیم و تربیت کشور آغاز شد.

با شروع این ویروس تغییر و تحولات زیادی در تعاملات اجتماعی مردم به وجود آمد و سیستم تعلیم و تربیت هم از این تغییرات مستثنی نبود، به گونه‌ای که می‌توان تعلیم و تربیت را به دو دوره قبل از دوران کرونا و بعد از دوران کرونا تقسیم‌بندی کرد‌.

همزمان با شیوع ویروس کرونا و مجازی شدن آموزش‌های مدارس ویروس جدیدی به نام  ویروس کم‌سوادی در بین دانش‌آموزان شیوع پیدا کرد و مانند زلزله‌ای بر جان سیستم آموزش و پرورش افتاد که با گذشت چند سال از این فاجعه و حضوری شدن مدارس هنوز هم پس لرزه‌هایش تلفات آموزشی و تربیتی می‌دهد. اگرچه ویروس کرونا مهار شد و اوضاع به حالت قبل برگشته است اما شیوع و گسترش ویروس دیگر یعنی کم‌سوادی دانش‌آموزان همچنان رو به گسترش است و هنوز مهار نشده است.

برای اثبات افت تحصیلی دانش‌آموزان هیچ عدد و رقم و آماری لازم نیست تنها کافی است سری به مدارس،  مخصوصا مقطع ابتدایی بزنید و دانش‌آموزان را مورد ارزیابی و ارزشیابی درسی قرار دهید آن وقت عمق فاجعه را درک خواهید کرد؛ البته فکر نکنم برای اثبات این ادعا مدرسه رفتن هم لازم باشد چون هر کدام از ما دانش‌آموزانی در خانواده و فامیل داریم و از وضعیت تحصیلی‌شان اگاه هستیم که چندان تعریفی ندارد‌.

تابستان امسال بود که وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد دانش‌آموزان 30 درصد افت تحصیلی داشته‌اند و دلیل اصلی آن را هم کرونا و مجازی بودن فرایند آموزش‌ها اعلام کرد! حالا کاری نداریم این آمار چقدر دقیق است اما روایات و آمارهایی، افت تحصیلی در دوران کرونا در یادگیری دروس مختلف را حتی 50 تا 70درصد هم اعلام کرده‌اند‌.

بخشی از این افت تحصیلی، آشکار است و می‌توان آن را در مقطع ابتدایی به وضوح دید که چگونه معلمان ابتدایی به شدت درگیر آن هستند. واقعیت این است که دانش‌آموزان ابتدایی، دچار افت چشم‌گیری در یادگیری و مهارت‌های سواد پایه‌ای شده‌اند؛ حتی بسیاری از دانش‌آموزان در حل یک مسئله جمع و تفریق ساده ریاضی عاجزاند. این معضل، در مناطق کمتر برخوردار که از امکانات و بستر فضای مجازی مناسب برای تدریس در دوران کرونا  محروم بودند بیشتر خود را نشان می‌دهد. بعضی از دانش‌آموزان این مناطق در املا و خواندن و نوشتن، مشکل بسیار اساسی دارند و این امر آموزش را برای معلمین چندین برابر دشوارتر ساخته است؛ اما این افت تحصیلی در دوره متوسطه به صورت پنهان است و  یادگیری واقعی دانش‌آموزان کمتر از آن چیزی است که در امتحانات کسب کرده‌اند. طبق امار رئیس کمیسیون آموزش عالی مجلس میانگین معدل دانش‌آموزان 11/5 است و این به معنای زنگ خطری جدی برای آموزش کشور است.

البته این را فراموش نکنیم که قبل از کرونا هم وضعیت مدارس و آموزش چندان تعریفی نداشت و از کمبود امکانات در مدارس گرفته تا کمبود نیروآهای متخصص و به کار نگرفتن آنها در حوزه تخصصی خود و هزاران مانع دیگر کیفیت آموزش را به شدت تحت تاثیر قرار داده بود؛ اما با شیوع کرونا و آموزش مجازی اوضاع چندین برابر بدتر شد.

از طرفی هم آمار رسمی ترک تحصیل دانش‌آموزان در دوران کرونا 970 هزار نفر اعلام شد که قطعا رقمی بیشتر و حتی دور از واقعیت نیست که بگوییم یک میلیون نفر و حتی بیشتر هم ترک تحصیل کردند. خیلی از دانش‌آموزانی هم که ترک تحصیل نکردند به دلایلی همچون نداشتن گوشی هوشمند و تبلت یا دسترسی نداشتن به اینترنت امکان استفاده از بستر آموزش مجازی و برنامه شاد را نداشتند؛ آن هم نه تعداد کمی از دانش‌آموزان بلکه رقمی نزدیک به سه میلیون دانش‌آموز. از طرفی هم سه میلیون و 500 هزار دانش‌آموز در آستانه ترک تحصیل بودند این یعنی فاجعه‌ای بی‌سابقه در تاریخ آموزش کشور. 

وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد که 1500 میلیارد بودجه برای جبران افت تحصیلی اختصاص داده شده و حدودا  دو میلیون نفر در کلاس‌های جبرانی شرکت کرده‌اند اما حالا به دلایل مختلف حاظر نشدند دانش‌آموزان در کلاس‌های جبرانی و‌... چندان موفق نبوده است.

حالا جدا از مسئله افت تحصیلی دانش‌آموزان که نه زیرساخت‌های لازم برای آموزش در بستر فضای مجازی فراهم شده بود و نه بسیاری از معلمان هم تجربه کافی برای تدریس مجازی داشتند و ده‌ها چالش دیگر تدریس مجازی، به یک باره همه مدارس تعطیل و آموزش‌ها مجازی شد و نه تنها مسئله آموزش و دور شدن از درس و  مدرسه و بی‌انگیزگی و ناامیدی دانش‌آموزان و... را به همراه داشت چون آموزش‌ها در بستر شاد و فضای مجازی بود و بسیاری از والدین کنترل کافی بر روی فعالیت فرزندانشان در فضای مجازی نداشتند مسئله اعتیاد به فضای مجازی و وب‌گردی و آسیب‌های روانی حاصل از آن به معظلی دیگر برای خانواده‌ها تبدیل شده است.