آنچه در ایران اوضاع را بدتر می‌کند بالا بودن درصد و شدت آن در مقایسه با میانگین جهانی است و همچنین فقدان اراده کافی توسط نهادهای ذیربط برای کنترل مؤثر مسائل اینچنینی.
آسیب‌شناسی یک معضل اجتماعیفرهنگیدر ساعات پایانی شب 21 آبان، پزشکی جوان و متخصص پس از گذراندن یک شیفت کاری سنگین در حال بازگشت به منزل بود و چه بسا در راه به بیمارانش فکر می‌کرد و با خود مرور می‌کرد که آیا همه کارها و دستورات لازم را برای درمان بهینه بیمارانش انجام داده است یا شاید به تماس تلفنی یکی از پرستاران یا کارورزهایش پاسخ می‌داد و توصیه‌های لازم را برای بیماری که ناگهانی حالش بد شده بود به آنها ارائه می‌کرد، که ناگهان قربانی یک سؤتفاهم جاهلانه می‌شود که برای برادر یکی از بیمارانش در سال‌های اخیر پیش آمده بود.
این پزشک جوان به قتل می‌رسد و به همین سادگی یک سرمایه‌ی انسانی متخصص و دلسوز از دست می‌رود.
در این گزارش می‌خواهم مختصراً به مسأله خشونت علیه کادر درمان بپردازم و همزمان راهکارهایی برای حلش ارائه کنم.
خشونت علیه کادر درمان معضلی است که سالهاست در ایران وجود دارد و می‌تواند مواردی همچون داد زدن، توهین و فحاشی، زورگویی، اذیت و آزار، حمله فیزیکی، حمله با سلاح، دزدی و حتی آسیب به خانوده کادر درمان را در بر بگیرد. بروز چنین مواردی می‌تواند آسیب‌های جدی برای کادر درمان در پی داشته باشد که کمترین آنها فرسودگی شغلی، پایین آمدن توان و بازدهی کاری و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) است. البته بحث خشونت علیه کادر درمان مختص ایران نیست و در همه کشورها چه توسعه یافته و چه در حال توسعه وجود دارد. اما آنچه در ایران اوضاع را بدتر می‌کند بالا بودن درصد و شدت آن در مقایسه با میانگین جهانی است و همچنین فقدان اراده کافی توسط نهادهای ذیربط برای کنترل مؤثر مسائل اینچنینی.
در این زمینه ضروری است تا پژوهش‌های گسترده‌ای در مناطق مختلف کشور و در بافت‌های جمعیتی گوناگون انجام شود تا عوامل بروز این امر آشکار شود تا بر اساس آنها بتوان برنامه‌های مدونی تهیه کرد که قابلیت و ضمانت اجرا داشته باشند.
شخصاً با توجه به ارتباطات نسبتاً زیادی که با کادر درمان دارم و نیز با توجه به مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای مختصری که در این زمینه داشته‌ام، اجرای موارد ذیل می‌تواند در راستای صیانت از حقوق و امنیت بیماران و کادر درمان مفید واقع شود. اینها پیشنهادهایی اولیه هستند و نیاز به بررسی کارشناسانه و دقیق توسط اهل فن دارد.
1) افزایش نیروی انسانی در بخش‌های مختلف کادر درمان:
کمبود نیروی انسانی به وضوح در بخش‌های مختلف سیستم درمانی احساس می‌شود و این امر سبب افزایش حجم و ساعات کاری کارکنان در بخش درمان می‌گردد. در نتیجه این فشار مضاعف، فرسودگی شغلی، کاهش بازدهی و افزایش نرخ خطای انسانی اتفاق می‌افتد. به عنوان مثال، به طور متوسط پرستاران در طول ماه هشت تا ده شیفت شبکاری دارند و در هر شیفت هر کدام به طور متوسط مسئول نگهداری از هشت تا ده بیمار هستند که وظیفه بسیار سنگینی است. طبق پژوهش‌های انجام شده، در حال حاضر نیاز به استخدام حدود 80 هزار پرستار دیگر در بیمارستان‌های کشور است، که در حالت خوش‌بینانه این تعداد تا 15 الی 20 سال آینده نیز تأمین نخواهد شد.
2) تجهیز بیمارستانها:
تجهیز بیمارستانها با دستگاه‌های پیشرفته و بهروز دنیا در تعداد کافی از جمله سایر عوامل تأثیرگذار در موفقیت‌آمیز بودن درمان بیماران است، که نباید از آن غافل شد. چنانکه می‌بینیم عموم جامعه بر این باورند که برای انجام جراحی‌های موفق‌تر بهتر است به کلان‌شهرهایی همچون تهران، تبریز یا اصفهان مراجعه کنند. اگرچه، در بسیاری از موارد انجام عمل‌های جراحی در شهرهای کوچک‌تر نیز با همان کیفیت قابل انجام است، اما در مواردی هم که تفاوتی در انجام عمل جراحی وجود دارد، به مجهز بودن بیمارستانها مرتبط است تا دانش و تخصص کادر درمان.
3) استقرار پاسگاه‌های انتظامی در مجاورت بیمارستانها
به نظر می‌رسد حضور نیروهای انتظامی در نزدیکی بیمارستانها بتواند به عنوان یک عامل بازدارنده برای کنترل افرادی باشد که شرورانه می‌خواهند نظم بیمارستانها را مختل نموده و سبب بخطر انداختن امنیت کادر درمان، بیماران و سایر پرسنل شاغل در بیمارستان شوند.
4) نصب دوربین‌های ثبت وقایع و گفت‌وگوها در ایستگاه‌های پرستاری، اتاق‌های بیماران و حتی بر روی لباس پرسنل درمانی
وجود دوربین‌های ثبت وقایع می‌تواند چه برای بیماران و چه کادر درمان به عنوان یک مدرک قابل استناد عمل نماید تا کادر درمان با نهایت مسئولیت‌پذیری و مطابق با دستورالعمل‌های جاری بیمارستان عمل کنند؛ همچنین، بیماران و همراهان آنها بدانند که در صورت بدرفتاری و عدم رعایت شئونات حاکم بر بیمارستان مطابق قانون با تبعات آن مواجه خواهند شد.
این مورد در بسیاری از کشورها اجرایی شده است و در نظرسنجی‌هایی که عمل آمده است، اکثریت پرسنل درمانی آن را مفید و ارزشمند ارزیابی کرده‌اند.
5) آموزش نحوه صحیح برخورد با کادر درمان و بیماران
لازم است تا نحوه‌ی صحیح رفتار در محیط‌های درمانی و با کادر درمان از طریق آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و رسانه‌ها آموزش داده شود تا این امر به صورت یک فرهنگ و عرف فراگیر در سطح جامعه در بیاید.
همچنین لازم است در دانشگاه‌های علوم پزشکی، واحدهایی در مورد حسن سلوک با بیماران و همراهانشان آموزش داده شود و بر رفتار بردبارانه با انسان‌هایی که دچار تنش‌های جسمی و روانی هستند تأکید شود.
در پایان شایان ذکر است که علیرغم همه کاستی‌ها، خوشبختانه پرسنل درمانی کشور به درستی آموزش دیده‌اند و کشور ما از نظر آموزش و دانش پزشکی کشوری پیشتاز است. بر طبق تجربه، این عزیزان همواره در ارائه خدمات بهینه به بیماران در تلاشند و کوتاهی نمی‌کنند و حتی اگر بیماری هم هیچ همراهی نداشته باشد در هنگام بستری بودن در بیمارستان به تمام نیازهایش رسیدگی می‌شود. اگر هم به عنوان بیمار یا همراه بیمار گوشزد کردن نکته‌ای را لازم بدانیم یا سؤالی داشته باشیم بهتر است با نهایت آرامش برخورد کنیم، صبورانه منتظر بمانیم و به دانش، تجربه و دلسوزی کادر درمان اعتماد کنیم.
آدرس کوتاه خبر: