اکنون کتابخانههای باستان به نحو اسف‌ناکی آسیب دیده و اکثر آنها از بین رفته‌اند.
بیش از بیست و پنج قرن است که کتابخانه در جهان وجود دارد. تاریخ تمدن جوامع گوناگون حاکی از آن است که پیدایش کتابخانه به عنوان نهادی با کارکرد آموزشی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ناشی از ضرورت‌های اجتماعی بوده و سرنوشت جوامع بر سرنوشت کتابخانه‌ها تاثیرگذار بوده‌اند.
یکی از افتخارات ایران باستان داشتن کتابخانه بود که نشان می‌دهد ایرانیان در سه هزار سال قبل، مردمانی دانش‌پژوه و متفکر بوده‌اند و این یکی از دلایل برتری فرهنگ این ملت بر سایر ملل و اقوام در قرون متمادی پیشین است. ایرانیان در ابتدا برای نوشتن از ِگل استفاده می‌کردند و آنچه را می‌خواستند بنویسند بر روی خشت‌های قالب‌گیری شده می‌نوشتند، سپس آنها را در کوره‌های مخصوص می‌پختند تا مانند سفال محکم شود. اکثر نوشته‌های دوران مادها، هخامنشیان و اشکانیان بر روی الواح گلی بوده است. آنها همچنین بر روی پوست حیوان ات ی که برای معابد و آتشکده‌ها قربانی می کردند، متون دینی خود را می‌نوشتند؛ سپس برای حفاظت و نگهداری از این آثار و منابع نیازمند مکان‌ها و مراکزی شدند، بدین صورت بود که اولین کتابخانه‌ها در اولین تمدن‌ها شکل گرفت. یکی از کتابخانههای ایران باستان، کتابخانه کاخ آپادانا در تخت جمشید بود و بزرگ‌ترین مخزن کتاب و نوشته‌های عهد هخامنشی به‌شمار می‌رفت و داریوش هخامنشی در تاسیس و ترویج این کتابخانه نقش زیادی داشته است.
بزرگ‌ترین و معروف‌ترین کتابخانه در عصر باستان، کتابخانه اسکندریه بود. سابقه تشکیل این کتابخانه به زمانی برمی‌گردد که اسکندر بر مصر تسلط یافت و دستور داد تا در کنار رود نیل شهری بزرگ به نام «اسکندریه» ایجاد کنند. او که علاقه فراوانی به کتاب و هنر داشت، کتابخانه اسکندریه را در این شهر بنا نهاد. قسمت اعظم این کتابخانه بر اثر آتش سوزی از بین رفت.
در روم، سرداران رومی به کتاب و کتابداری علاقه‌مند بودند و در هر جنگی، کتاب‌های کتابخانه‌ها را غارت می‌کردند و به روم می‌‌بردند و بعد از ترجمه به زبان لاتین در کتابخانههای شخصی خود نگهداری می‌کردند.
برخی از مورخان بر این باورند که مهم‌ترین عاملی که نام آشوریان را در تمدن جهان جاودانه کرد، کتابخانههای آنان است. آشور بانیپال، پادشاه آشوری، کتابخانه نینوا را که یکی از مجلل‌ترین و پربار‌ترین کتابخانه‌ها بود در مرکز حکومتش نینوا (موصل کنونی) بنا نهاد. او که از دوستداران علم و ادب و فرهنگ بود، زندگی‌اش را وقف فعالیت‌های فرهنگی کرد. کاتبانی را به شهرهای مختلف در بابل فرستاد تا لوحه‌های گِل ی را نسخه برداری و ترجمه کنند و به نینوا انتقال دهند.
مصریان در تاریخ خط و کتابت گوی سبقت را از دیگران ربوده بودند. آنان کتاب را چنان بزرگ می‌پنداشتند که گویی آن را می‌پرستند. برای مثال، در یکی از متون مصری می‌خوانیم: " انسان می‌میرد، جنازه او به خاک تبدیل می‌شود و همه هم روزگاران او چهره در نقاب خاک می‌کشند و این کتاب است که یاد او را از زمانی به زمان دیگر انتقال می‌دهد. نگارش کتاب سودمند‌تر از یک خانه ساخته شده یا یک صومعه و یا یک قلعه شکست‌ناپذیر است."
امانت دادن کتاب در دوران باستان دارای قید و بند بسیاری بود. نخست اینکه نه تنها بیسوادی، بلکه نداشتن مقام و موقعیت اجتماعی نیز افراد زیادی را از دسترسی به کتاب محروم می‌کرد. شرایط امانت گرفتن کتاب بسیار سخت بود و امانت گیرنده می‌بایست در قبال گرفتن کتاب، وثیقه‌ای بگذارد؛ مثلا لویی پانزدهم برای امانت گرفتن یک کتاب، صد سکه طلا به ودیعه گذاشت و یک سری از کتاب‌ها هم بودند که با قفل و زنجیر نگهداری می شدند و جزو اموال ارزشمند کتابخانههای باستان محسوب می شدند. بر سر در یکی از کتابخانههای باستان نوشته شده بود که "هیچ کتابی نباید از کتابخانه خارج شود و ما بدین منظور سوگند خورده‌ایم."
همچنین درقوانین یکی از کتابخانههای باستان آمده است که چنانچه کسی کتابی را به امانت بگیرد و به طور کامل مطالعه نکند، بایستی به خطای خود اعتراف کند و به زانو بیفتد و طلب بخشایش کند.
اکنون کتابخانههای باستان به نحو اسف‌ناکی آسیب دیده و اکثر آنها از بین رفته‌اند. هنوز کسی قادر به ارزیابی کامل گستردگی این خسارتها و آسـیب‌هـا نیست و در حقیقت هرگز برای مورخان میسر نخواهد بود تا حدود این خسارتها را تخمین بزنند. اکثر کتابخانههای آسیب دیده، دیگر ترمیم نمی پذیرند و تعداد زیادی از کتاب‌ها، غـارت شـده و ممکن نیست جایگزین شوند.آدرس کوتاه خبر:
