پزشکی؛ فروغی که به خاموشی می‌گراید

پزشکی، کلمه‌ای که روزگاری برای جامعه ما چیزی فراتر از یک‌رشته یا حرفه بود، وقتی نام دکتر بر زبان‌ها جاری می‌شد، دل‌ها از غرور و احترام می‌تپید. از همان کودکی، در ذهن‌ها بذر رؤیای این مسیر افسانه‌ای کاشته می‌شد؛ مسیری که به تصور همگان مملو از روشنایی و افتخار بود، نشان از دستاوردی عظیم که تنها برگزیدگان با کوشش‌های بی‌پایان و داشتن توانایی علمی قوی می‌توانستند به آن دست یابند؛ اما آیا این رشته همچنان به‌سان گذشته، اوج آمال و آرزوهاست، یا غباری از ناامیدی بر آن سایه افکنده است؟

پزشکی، روزگاری سرشار از احترام، حتی با نشانه‌ای از جاودانگی، به قله‌ای دست‌نیافتنی می‌ماند. امروز، این رؤیا برای بسیاری از جوانان در پیچ‌وخم نظام آموزشی و سخت‌گیری‌های آزمون‌های ورودی، به کلافی از ناامیدی بدل شده است. مسیری که دیگر تنها به کوشش و استعداد بستگی ندارد و در پیچیدگی‌های سهمیه‌ها و امتیازهای خاص گم می‌شود. وزیر بهداشت به‌وضوح اذعان داشت که سهمیه‌ها به‌نوعی عادلانه نیست و حتی این عدالت گریزی به ورود کسانی منجر شده که شایستگی علمی لازم را ندارند. آیا ارزش این رشته با ورود کسانی که تنها سهمیه‌های خاص رادارند و نه دانش و شایستگی علمی، محفوظ خواهد ماند؟

وضعیت پزشکی امروز متحول شده است. شرایط اقتصادی و اجتماعی سهم به‌سزایی در این تغییر داشته‌اند. پزشک عمومی که درگذشته، مرجعی قابل‌اعتماد و جایگاهی رفیع در جامعه داشت، امروز در برابر مسائل معیشتی و اقتصادی، از آن آرامش و احترام فاصله گرفته است. دیگر برای بسیاری از پزشکان عمومی، درآمد مطب کفاف زندگی را نمی‌دهد و ارزش والای این حرفه، زیر بار مسائل مالی رنگ می‌بازد. این روزها، پزشکان جوان با درک این واقعیت که مسیر پزشکی عمومی مانند گذشته امیدبخش نیست، به سمت رشته‌های درآمدزا همچون جراحی زیبایی، رادیولوژی و چشم‌پزشکی گرایش پیداکرده‌اند، رشته‌هایی که گویی تنها با وعده درآمد بیشتر در صدر فهرست انتخاب‌ها قرارگرفته‌اند.

سیاست‌های مالی و تعرفه‌های پزشکی به‌گونه‌ای تنظیم‌شده که رابطه پزشک و بیمار در برخی موارد به‌جای رابطه‌ای انسانی و اخلاقی، به رابطه‌ای مالی تبدیل‌شده است؛ رابطه‌ای که از نگاه جامعه چندان پسندیده نیست و حسرت روزهایی را به دل می‌گذارد که پزشک با عنوان حکیم در دل‌ها جای می‌گرفت و نقش راهنما و مشاوری برای بیمارانش داشت. اینجاست که ضرورت بازگشت به گذشته‌ای پر غرور حس می‌شود؛ زمانی که پزشک، حکیمی بود که دانش و شایستگی او منجر به احترامی وصف‌ناشدنی می‌شد.

امروز، جوانان با نگاهی حسابگرانه به انتخاب‌های خود می‌نگرند. دیگر آن عشق و رؤیای پاک به یاری‌رساندن به انسان‌ها به‌تنهایی کفایت نمی‌کند؛ جوانان به دنبال رشته‌ای هستند که زندگی مطمئن‌تری برایشان فراهم کند و نگران‌اند که نکند آینده‌شان در میان بی‌عدالتی‌های سهمیه‌ها و مسائل مالی نابود شود. برای بسیاری، پزشکی دیگر مقصد نهایی رؤیاها نیست و جذابیتش در میان مسائل اجتماعی و اقتصادی فروکش کرده است.

اگرچه هنوز هم نام دکتر برای بسیاری بااحساس افتخار همراه است، اما راهی دشوار در پیش داریم تا پزشکی دوباره به‌عنوان یک شغل انسانی و متعالی، جایگاه پیشین خود را بازیابد. باید با تدابیری سنجیده، از ورود کسانی که تنها باانگیزه‌های مالی و داشتن سهمیه‌های رنگارنگ وارد این رشته می‌شوند و بنیه علمی و استعداد لازم را ندارند، جلوگیری شود. ورود این افراد نه‌تنها به جایگاه پزشکی لطمه می‌زند، بلکه سیستم بهداشت و درمان کشور را در معرض خطرات جدی قرار می‌دهد.

اکنون زمان آن رسیده است که از روندهای جاری بار دیگر پزشکی را به جایگاه والا و ارزشمند خود بازگردانیم. پزشکان، باید همچون حکیمان گذشته، مظهر دانش و احترام باشند و این جایگاه والا باید در دل مردم احیا شود تا دوباره پزشکی، نه به‌عنوان یک شغل پردرآمد بلکه به‌عنوان خدمتی مقدس و انسانی، به جایگاه خود در قلب‌ها بازگردد.