نگاه به تاریخ مدیریت در ایران نشان می‌دهد که این روند تنها در یک فرآیند شهری شده و روستا از این فرآیند سهمی نبرده است. به این علت نظام اجتماعی و اقتصادی کشور تحت تاثیرات منفی مهاجرت روستاییان قرار گرفته و روند توسعه را به چالش کشیده است و امروزه در حالی که حجم عظیمی از منابع تولید و اشتغال در روستاهای کشور بدون استفاده رها شده، با پدیده‌هایی مانند بیکاری، فقر، حاشیه نشینی، فاصله طبقاتی مفرط، ناهنجاری‌های متأثر از شرایط منفی اقتصادی و شکل‌گیری معضلات اجتماعی روبرو شده است.
امروزه همه صاحب نظران توسعه بر این باورند که مجموعه حاکمیت باید تحول در مدیریت توسعه را در دستور کار قرار داده و روستا را به عنوان یک پتانسیل و واقعیت در مدیریت به رسمیت شناخته و سهم آن از مدل‌های اداره مملکت ادا شود تا روند توسعه را موزون، متوازن و پایدار گردد.
جمعیت روستانشینان کردستان در دهه 50 در حدود 70 درصد و سهم روستا از تولید ناخالص و اشتغال کشور بیش از شهرها بود و بخش بزرگی از مواد اولیه واحدهای تولیدی و تغذیه مردم از روستا تأمین می‌شد اما امروزه وضعیت دگرگون شده و جمعیت روستایی استان به زیر 28 درصد سقوط کرده و روال دارد به سمت خطرناکی پیش می‌رود.
سالهاست که دولت وعده اعمال تغییر در روش‌های اداره کشور را می‌دهد اما تا کنون این وعده تحقق نیافته و روند همچنان بر روال سابق است؛ اما نشانه‌هایی از اراده تغییر دیده می‌شود که امیدواریم که نشانه‌ها تبدیل به واقعیت شده و انقلابی بنیادی در توسعه کردستان رخ دهد.
باید دولت تدوین مدل مدیریتی، تعریف تشکیلات اداری تخصصی و تعریف جایگاه اختصاصی در نظام بودجه‌ریزی را در دستور کار سریع قرار دهد تا مدیریت توسعه روستا از قرار داشتن در حاشیه توسعه شهری خارج شده و وارد بطن نظام توسعه ملی شود؛ در غیر این صورت حرف زدن از شکوفایی همه جانبه روستا حرفی بیش از تعارف رایج دولتمردان و سیاستمداران نیست.
نگاه به وضعیت توسعه روستایی در کردستان این واقعیت را به نمایش میگذارد که مدیریت روستایی در حاشیه مدیریت شهری و صنعتی قرار گرفته و فاقد تشکیلات اداری مستقل و مقتدر و جایگاه ویژه در نظام بودجه‌ریزی است و وضعیت مدیریت روستاهای کردستان کاملاً شبیه به استان‌های کویری و خشک است، در حالی که بایستی جایگاه آن متناسب با منابع و ظرفیت‌های اقتصادی موجود باشد.
غیر استاندارد بودن راه‌های روستایی، کمبود شدید آب، محرومیت از شبکه انتقال و تصفیه فاضلاب، پائین بودن درآمد سرانه، محرومیت از امکانات رفاهی، تفریحی، ورزشی و آموزش‌های تحصیلی و مهارتی و بهداشتی از بزرگترین مشکلات روستاهای کردستان است که سبب شده تا موج سنگین مهاجرت به شهرها در استان شکل بگیرد.
سالهاست که مدیریت ارشد کردستان وعده اعمال تغییرات عمده در مدیریت روستایی و ایجاد موج مهاجرت معکوس می‌دهند اما تا کنون کسی عملی شدن این وعده را ندیده و همچنان در حد حرف باقی مانده است اما اخیرا تحرکاتی امیدوارکننده در این راستا مشاهده شده که اگر ادامه یابد بدون شک موجب ایجاد انضباط در توسعه کردستان و سرایت تبعات مثبت آن به توسعه ملی خواهد شد.
برای تهیه گزارشی از وضعیت روستاها و برنامه دولت در راستای ایجاد تحول در مدیریت این بخش از کشور مصاحبه‌ای با مدیر کل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری کردستان انجام داده‌ایم که اینک پیش روی شماست.
دکتر سیروان بهرامی با اشاره به تغییر رویکرد مدیریت ارشد استان در حوزه توسعه روستایی گفت: نگرش مدیریت ارشد استان تابعی از نگرش دولت سیزدهم است که برنامه ایجاد تحول در مدیریت روستا را در دست اجرا دارد تا فصل جدیدی از توسعه در این مناطق آغاز گردد و سهم این حوزه از برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی افزایش یافته و شاخص‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و کالبدی آن ارتقاء یابد.
وی افزود: دولت بر این باور است که باید سهم روستا از منابع توسعه افزایش یابد تا تأثیرات منفی مهاجرت ناشی از فاصله توسعه یافتگی روستاها بر توسعه شهری پایان یابد به طوری که اگر عمران، درآمد و رفاه روستاها افزایش یابد، کشور با روند مهاجرت معکوس مواجه شده و توسعه ملی موزون، متوازن و پایداری واقعی خود را به دست می‌آورد و پدیده‌هایی مانند حاشیه‌نشینی، ساخت و سازهای غیر مجاز، مشاغل کاذب (دستفروشی، زباله‌گردی و تکدی‌گری)، وندالیسم شهری، کمبود آب، ترافیک، افت شاخص سلامت و ناهنجاری‌های اجتماعی و فرهنگی ناشی از تداخل فرهنگ‌ها و سنن به صورت اتوماتیک حل خواهد شد.
بهرامی تصریح کرد: وظایف و امورات بخشداریها و دهیاری‌ها به این صورت تعریف شده، در زمینه حسابداری و خزانه‌داری کنترل مسائل مالی و حسابداری هزینه‌های مختلف جاری عمرانی در سطح روستاها توسط مدیریت مالی در هر بخشداری انجام می‌شود. در زمینه بودجه‌بندی، سقف بودجه هر روستا متصل به حسابداری میباشد که جهت کنترل میزان اسناد مالی در هر سرفصل برای هر روستا طبق بودجه معین شده در ساختار بودجه تعیین می‌گردد. در زمینه املاک و سازه‌های داخل روستا هم طبق فرم‌های 16 گانه که از طرف سازمان دهیاری‌ها و شهرداری‌ها تدوین شده کنترل‌هایی از قبیل نظارت و کنترل ساخت و سازهای داخل روستا، رعایت کیفیت و استانداردهای ساخت و ساز و رعایت ضوابط طرح هادی روستا، استعلامات از ارگان‌ها و سازمان‌های مختلف صورت میگیرد. کمیسیون ماده 99 در زمینه پروژه‌های عمرانی هم مواردی مانند پیاده‌سازی پروژه‌های امانی، گزارش از پروژه‌های در حال اجرا، بررسی نیازمندی‌های فنی مهندسی داخل محدوده روستا و گزارش و نظارت بر هزینه‌ها اعمال می‌شود.
وی اهم مشکلات دهیاری‌ها را چنین برشمرد: صرف زمان و هزینه برای تردد و ارسال هر گزارش یا رسیدگی، پویا نبودن یا به روز نبودن عملکرد در بخشداری و مدیریت استان، نبود محل ذخیره و بایگانی متمرکز برای داده‌ها و سلیقه‌ای کار کردن هر بخش از کارها و عدم یکپارچگی رویه‌ای واحد است که راه حل این موارد عبارتند از 1- ایجاد سامانه متمرکز و یکپارچه که بتواند مسایل مالی و فنی را رصد کند، در این سامانه 1- برای هر بخش از امور سیستمی مخصوص طراحی و پیاده سازی شده که می‌تواند با بقیه سیستم‌ها در ارتباط باشد. 2- سطوح دسترسی کاربران قابل تنظیم است 3- کارهای مالی در یک ساختار منسجم با وحدت رویه برای 1211 روستا فعال میباشد 4- نسخه صدور پروانه در روستاها از نقطه تا دریافت تعبیه شده که با نظارت کارشناسان فنی در بخشداریها کنترل می‌شود. 5- سامانه مدیریت پروژه‌ها از جزئی‌ترین مسائل هزینه و میزان مصالح به کار رفته در پروژه و نحوه اجرا در یک سیستم پویا در اختیار دهیار و مهندسان فنی بخشداری قرار میگیرد. 6- وجود پنل جغرافیایی داده مکانی برای دیدن نقاط جغرافیایی و پراکندگی آنها در نقشه و جزئیات پروژه‌ها، تصاویر و مستندات یکی از قابلیت‌های سامانه است که برای اولین بار در کشور طراحی شده است. 7- نمایش داشبورد مدیریتی به صورت پویا اطلاعات را از زیر سیستم‌های سامانه در یک لایه مدیریتی به نمایش میگذارد. 8- سامانه تحت «وب» بوده و مشکل مکانی و بستر اجرایی ندارد و اکنون در حال تکمیل نسخه‌های تحت موبایل به صورت اختصاصی برای پوشش کلیه انتظارات دهیاران هستیم.
وی اعلام کرد: سامانه «ده‌نگار» یک بستر مناسب برای ورود اطلاعات جامع در بحث مالی و حسابداری، عمرانی و فنی، پروانه‌های ساختمان، اطلاعات عوارض و اخبار مربوط به دفتر امور روستایی و وشوراها است که برای اولین بار در کشور اجرا می‌شود و در حال حاضر در دهیاری‌های استان مورد استفاده قرار میگیرد.
از مهمترین اقدامات انجام شده از تیرماه تا آبان ماه سال جاری عبارتند از:
اقدامات مالی و اقتصادی:
- رشد 35% واریزی اعتبارات 6 ماه اول سال 1401 نسبت به مدت مشابه سال 1400
- بروز رسانی اطلاعات مربوط به ثبت اموال دهیاری‌ها
- معرفی 135 دهیار برای اخذ تسهیلات قرض الحسنه
- پیگیری مشکلات تعاونی دهیاری‌های استان و تلاش یرای تشکیل اتحادیه تعاونی دهیاری‌ها
- تلاش برای اجرای طرح‌های درآمدزای پایدار روستایی توسط دهیاری‌ها
- پیگیری پرداخت معوقات قرارداد بیمه دهیاری‌های استان
- ثبت عملکرد بودجه دهیاری‌ها بصورت کامل
اقدامات فنی و عمرانی:
- خرید و توزیع 10217 متر لوله برای 51 روستای استان به منظور حل مشکلات فاضلاب روستا
- خرید و نصب 433 متر گاردیل ریل در محور بوریدر - بیساران به منظور ایمن‌سازی جاده
- صدور تعداد 1542 پروانه ساختمانی در شش ماهه اول سال جاری و افزایش23 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته
- پیگیری و جذب تعداد 11 دستگاه ماشین‌آلات به دهیاری‌های استان
- پیگیری 104 مورد وضعیت استقرار دهیاری‌های تازه تأسیس استان
- موافقت با نوسازی 33 دستگاه ماشین‌آلات دهیاری‌های استان
- تشکیل شورای راهبری ایجاد سامانه‌های خورشیدی و شورای فنی به منظور اجرای 4000 پنل خورشیدی در سطح استان
- همکاری با بنیاد مسکن در خصوص بررسی و تحلیل طرح‌های هادی روستایی و تغییر کاربری و تعیین محدوده روستاها
- تنظیم نظام نامه و بررسی پروژه‌های کمیسیون ماده 99 و بازنگری و بومی‌سازی دستورالعمل این کمیسیون
- پیگیری ارتقا درجه‌بندی دهیاری‌های استان
- اجرای تعداد 752 پروژه عمرانی توسط دهیاری‌های سطح استان
- اجرای تعداد 183 پروژه ملی و استانی توسط دستگاه‌های اجرایی
- اجرایی شدن تعداد 161 پروژه، از 237 پروژه محرومیت‌زادیی توسط دستگاه‌های اجرایی
- اختصاص 6 دستگاه نیسان کمپرسی به روستاهای استان
امور فرهنگی، منابع انسانی و آموزشی:
- پیگیری در جهت اخذ مجوز 50 نفر به منظور ارتقای نیروی انسانی در بخش مالی و فنی دهیاری‌های استان
- اخذ مجوز 3 نفر به عنوان امریه پایگاه‌های آتش‌نشانی در دهیاری‌های سراب قامیش از توابع بخش مرکزی شهرستان سنندج، نی از توابع بخش مرکزی شهرستان مریوان و حسن آباد از توابع بخش مرکزی شهرستان دهگلان
- پیگیری و صدور کارت شناسایی برای 4035 نفر از اعضای شوراهای اسلامی روستاهای دوره ششم
- معرفی 138 نفر مراجع مربوطه جهت طی نمودن فرآیند صدور حکم دهیار
- پیگیری مشکلات 350 نفر از متقاضیان روستایی در سامانه سامد
- امضای تفاهم‌نامه برگزاری دوره آموزشی، سفرهای آموزشی، سمینارها و جشنواره‌های علمی پژوهشی با مراکز علمی دانشگاه کردستان، پیام نور و جهاد دانشگاهی
- برگزاری سفر آموزشی برای 50 نفر از دهیاران مرد به مقصد استان سمنان
- برگزاری سفر آموزشی برای 45 نفر از بانوان دهیار به مقصد استان گرگان
- برگزاری دوره آموزشی مبانی حکمروایی روستایی و تسهیلگری برای کلیه دهیاران استان به تفکیک هر شهرستان
- برگزاری دوره آموزشی آشنایی با وظایف و اختیارات شوراها برای کلیه اعضای شوراهای روستاهای استان بصورت مجازی
- ارجاع 3 فقره پرونده تخلف صورت گرفته به شورای حل اختلاف استان
- بروز رسانی سامانه جامع اطلاعات آماری آبادی‌های کشور
- ارزیابی عملکرد دهیاران برتر و گزارش مصور به سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور