برای دومین سال متوالی در قالب فعالیت های فرهنگی شاهد اجرای گروه تئاتر با محوریت تئاتر کودک از شهر مریوان با هنرنمایی بازیگرانی از تهران و اهواز و سنندج در چمچمال واقع در استان سلمانیه در قالب یک پروژه مشترک بودیم .که قبل از هرچیز کوتاه به چمچمال می‌پردازم.چمچمال شهری باستانی و کورد نشین است که در استان سلیمانیه، اقلیم کردستان عراق واقع شده است. جمعیت کل، شامل بخش‌ها و روستاها، حدود ۲۵۰ هزار نفر است. از نظر جغرافیایی این شهر از شرق با سلیمانیه، رشته کوه هنجیره و بندر بازیان، از جنوب با رودخانه باسرە و کلار، از شمال با کویە ، از غرب با تپه‌های بانی مقان و کرکوک هم‌مرز است.
از نظر هنری تاریخی صد سالە دارد و این شهر پیش از جنگ جهانی دوم سابقه‌ای بیش از یک قرن است که تئاتر دارد و اولین بار در اوایل دهه ۱۹۷۰ برای اولین بار فیلم در آن تولید شدە است.
اکنون دارای یک موسسه فرهنگی، چند گروه تئاتر و بخش هنری کودکان است، اما متأسفانه توجه کافی به آموزش خلاق کودکان نشده است. ، که با توجه به اهمیت موضوع ما احساس کردیم که لازم است دانش‌آموزان ۶ تا ۱۲ ساله را با عشق به کشور، والدین، معلمان و مدارس دوباره گرد هم آوریم و در راستای نشاط اجتماعی و با استفاده از تکنیک های مرسوم در نمایش خلاق سعی در ایجاد بستری مناسب برای آموزشی نو در مدارس شدیم.
به همین منظور، واحد فعالیت‌های مدرسه‌ای اداره آموزش و پرورش چمچمال با همکاری انجمن هنرهای زیبای چمچمال و فرمانداری بخش چمچمال، (گروه عروسکها و گروه تئاتر زێد) را از شرق کردستان به چمچمال دعوت کردیم تا نمایش حافظان محیط زیست را اجرا کنند ،این حقیقتی است که کودکان نسل آینده و صاحبان و محافظان وطن هستند.
لازم به ذکر است که این نمایش توانست حدود (۱۱۰۰۰) دانش‌آموز و معلم بینندە داشتە باشد و با استقبال کم نظیری همراه بود
عوامل و گروە اجرایی این نمایش عبارت بودند از:
نویسنده و کارگردان: سید سوران حسینی
بازیگران: (عطا صمدی، آزاد مرادی، سلیمه ممبینی، سیروان درویش، مهدی ایرانی، شنیا صمدی)
طراح لباس: (ژینو اندیشمند، کلثوم مرادی)
طراح عروسک: آزاد مرادی
گریم: فاطمه اسداللهی
دستیار صحنە: پروین یعقوبی
و اما چرای توجه به این مسئله:
تئاتر کودک یکی از هنرهایی است که به دلیل بیان احساس های درونی کودک، مستقیماً بر احساسات او تأثیر می‌گذارد. چون احساسات او را پرورش میدهد، در عین حال، بازیگر می‌تواند بینایی، شنوایی، چشایی و بویایی را در اشیاء ترکیب کند و کودک با تاتر همزاد پنداری میکند، از نظر روانشناسی، هورمون‌های سروتونین، اکسی‌توسین و دوپامین در خون او تغییر می‌کنند.
تحلیل شناختی تئاتر کودک:
از این نظر است که معرفی تئاتر کودک تولیدش دشوار و بیانش ساده است. به عبارت دیگر، ارتباطی با زبان بدن و ذهن.
همانطور که در هر اجرای تئاتر، تأثیرات محیط و فیزیک، مانند صدا، رنگ و نور، موضوع نمایش را به اوج و شکوفایی می‌رساند و چرا که از ابزارهای مورد استفاده بازیگر می‌باشد.
اگر نمایشنامه «حافظان محیط زیست» را که توسط گروه تئاتر زێد و انجمن هنرهای زیبای چمچمال به نویسندگی و کارگردانی سید سورانی حسینی تولید شده است، بخوانیم، عوامل بیولوژیکی جدید زیادی را می‌توان مشاهده کرد.
اگرچه مشخص است که ویژگی‌های تئاتر کودک آسان و واضح است، خوشبختانه این سهولت و وضوح را در متون و دیالوگ‌های بازیگران قابل درک بود و جدا از این مسئلە مهم نقطە قوت این نمایش در برانگیختن احساسات و انتقال مفهوم نمایش بە کودکان کە در آن بیشتر فوکوس روی حرکات و عروسکها بود کە بعد دیگر موفقیت این اجرا بود ، از سوی دیگر، در این اثر از نور و رنگ‌ها استفاده شده بود ، مانند تخیل زیبا و یافتن علایق کودکان و با در نظر گرفتن تفاوت‌ها در خلاقیت کودکان و روانشناسی کودک از طریق خلق تصاویر کودکانە کە برای کودکان لذت بخش است و احساس و فکر کودک را جهت تربیت بعد فرهنگی پرورش میدهد و همچنین زبان کودک را جهت اظهارنظرهای مختلف بە عنوان یکی از نکات مورد توجە مباحث روانشناسی کودکان مورد توجە قرار میدهد و باعث قویتر شدن قوه تخیل کودک میشود.بدین صورت از این طریق به نتیجه کاهش استرس کودک دست می‌یابیم. این امر اعتماد به نفس را در کودکان، به ویژه کسانی که در بازیگری و اجرا با بازیگران مشارکت و همکاری می‌کنند، ارتقا میدهد کە این مسئلە با برنامەریزی کارگردان بودە تا کودک بتواند ضمن مشارکت نمایش را بە خوبی درک کند.
برسی تحلیلی:
1—موضوع
این نمایشنامه در مورد عشق به کشور و تاریخ کردستان و نحوه رفتار کودکان با والدین و دوستانشان بود.
آنها مجموعه‌ای از موضوعاتی هستند که مشکلات اجتماعی و ایده‌های خلاقانه را که کودکان از آنها لذت می‌برند، حل می‌کنند طوری کە با سن کودک همخوانی داشت.هر چند مخاطبان بزرگسال نیز ارتباط خوبی با آن می گرفتند .در واقع در این نمایش انتقال موضوع به خوبی انجام شده بود به طوری که کودکان در پایان اجرا خود را حافظ محیط زیست و شهر می دانستند و نکته جالب اینجاست که کودک یاد خواهد گرفت که چگونه با جمع آوری زباله ها هم می تواند به کشور خود عشق بورزد .
۲. قوانین روانشناختی و ارزش‌های والای اجتماعی
با توجه به ارتباط متن نمایشی، جنبه‌های روانشناختی و آموزشی، نیازهای کودکان یکی دیگر از اصول تئاتر کودک است، این نمایش بر ایجاد ایده‌ها و عادات خوب و پرورش عشق به خوبی در کودکان کار کرده بود.
۳. گفتگوی آسان و بدونه واسطه
در میان مکالمات بین بازیگران، با کودکان به عنوان مخاطب اصلی ، دیالوگ به وضوح قابل درک بود ، به خصوص وقتی که در مورد اهمیت محیط زیست، پاکیزگی، کار گروهی و تشویق کودکان صحبت می‌شد. به سادگی و به راحتی کودک را تشویق بە فکر خلاقانە جهت حل چالشهای روزانە کە کودک در موقعیتهای مختلف با ان روبرو میشود را به تصویر می‌کشید.
۴. ابزارهای کاربردی تاتر کودک
ابزارهای متناسب با جغرافیای مخاطب یک پل ارتباطی مهم این که در این اثر
عروسک‌های کردی، لباس‌ها و رقص‌های کردی آمیخته با سرودهای ملی، اشعار آموزشی، بشردوستانه و زندگی‌دوستانه شاعران کرد و بین‌المللی. با شعارهای نوآوری، علم، آموزش و فرهنگ کردی به کودکان کرد اهدا شد. در پایان نمایش، به شرکت‌کنندگان موفق قلم‌هایی به عنوان تشکر اهدا شد. و این خود بی نظیر بود.
۵. نتایج جذاب و مهم
برای بهبود آموزش و احترام به کودکان دارای معلولیت و همکلاسی‌هایشان، نحوه جلوگیری از غذای بد و بیماری‌های فصلی، معقول و زیرکانه بود طوری که کودک بدونه استرس با اصل ننایش بدونه ترس یا استرس ارتباط می گرفت زیرا تلقین ترس در کودکان، برخلاف اصل تئاتر کودک است و تأثیر بیولوژیکی بر رشد جسمی و هوش کودک ایجاد میکند. در این نمایش شاهد تلاش بازیگران برای ایجاد روحیه همکاری و آموزش بودیم. تئاتری که در آن پاداش‌ها و تنبیه‌ها به طور مساوی توزیع می‌شوند و این نتیجە این موفقیت و ایجاد نشاط در میان کودکان بود.
و در پایان:
تئاتر کودک، برخلاف سایر انواع تئاتر، باید باعث شود کودک در پایان نمایش احساس خوبی از رشد، تقویت و تغییر داشته باشد. در چهارچوب معرفی نیازهای کودک، چهار معیار به عنوان پایه و اساس برای کودکان در نظر گرفته می‌شوند. که عبارتند از:
۱. رشد بدن
از نظر جسمی، کودکانی که مرتباً تئاتر کودک تماشا می‌کنند، باید بدن خود را پرورش دهند، تغذیه خود را بهبود بخشند و متابولیسم و اثرات فیزیولوژیکی بر اندام‌های بدن را بهبود بخشند.
۲. رشد ذهنی
از نظر روانی، به سطحی از آرامش می‌رسند و به دلیل حرکات و جذابیت‌های مختلف، خنده و جشن در نمایش، تغییرات هورمونی رخ میدهد، هورمون‌های سروتونین و اکسی توسین در خون کودک افزایش می‌یابد.
۳. رشد فکری
با داستان‌ها، بازی‌ها و شرط‌بندی‌های موجود در نمایش، کودکان ایده‌های جدید و خلاقانه، روش‌های برنامه‌ریزی، سازماندهی و حل مسئله را یاد می‌گیرند. آنها می‌دانند که چگونه رنگ‌ها را به روش خود بچینند، صداهای مختلف را حس می‌کنند ، این امر کودک را تشویق میکند تا پس از اتمام نمایش، به دنبال اشکال و موضوعات جدید باشد.
۴. رشد فرهنگی
از نظر فرهنگ و اطلاعات جدید تاریخی، فرهنگی، جغرافیایی، هنری و ادبی، با فرهنگ‌ها و موضوعات جدید آشنا می‌شوند.
و اینها معیارهایی برای یادگیری و ارتباط مناسب با پیرامون هر کودک در جامعه می باشد که باید به آن توجه ویژه داشت.
و اما ضمن تشکر از تمام کسانی که در این پروژه هنری حضود داشتند چند پیشنهاد دارم.
پیشنهاد میشود در سال‌های آینده، وزارت آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و نهادهای هنری، به این نوع اجراهاو تیم‌ها و آثار متنوع ارائه شده را از مرز چمچمال عبور دهند و تمام شهرها، شهرستان‌ها و مدارس را پوشش دهند، تا کودکان از این گام مهم هنری و آموزشی بهره‌مند شوند، زیرا با دادن شادی و آموزش‌های زیبا به کودکان، میزان خشونت، پرخاشگری و بیماری‌های روانی در بین کودکان کاهش می‌یابد.
بە همین خاطر با توجە بە اهمیت کودکان در تمام سیاست گذاریهای اخیر در دنیا در اقلیم کردستان نیز باید بە این مهم پرداختە شود چرا کە کودکان حق شادی، خلاقیت و انتخاب دارند.
توجە ویژە بە تعلیم و تربیت کودکانە در کودکان یکی از شاخصهای توسعە فکری و فرهنگی در هر کشور است کە متاسفانە در اقلیم کردستان بە خوبی به ان پرداخته نشدە است و یک تهدید است که باید با تلاش هنرمندان به فرصت تبدیل شود .
نکته‌ای دیگر که می‌توان به اشاره کرد در اجرا کل موضوع در خدمت کودکان بود و بدور از پروپاگاندا های سیاسی و سفارشی که خود می تواند نقطه قوت باشد چرا اجرای کمال در خدمت مخاطب بود.
در پایان این اجراها را نقطە عطفی در ایجاد انگیزە برای مسئولان میدانم کە امیدوارم استمرار داشتە باشد و با برنامه‌ریزهای مناسب شاهد ارتباط های بیشتری با کشورهای همسایه باشیم