تسلیت بس است؛ آماده‌ایم یا نه؟هر بار که حادثه‌ای در کشور رخ می‌دهد سیلی از پیام‌های تسلیت و ابراز همدردی روانه می‌شود. این تسلیت ها در جای خود محترم اند اما واقعیت این است که دیگر تسلیت های لغوی کارایی ندارند. حادثه بندر شهید رجایی بار دیگر نشان داد که با تسلیت و وعده نمی‌توان از تکرار زخم های قدیمی جلوگیری کرد.
تهران آماده است مابقی کشور چطور؟
صدای آتش نشانی که در بندر شهید رجایی گفت: «اگر اینجا تهران بود، همه چیز دم دست بود» یک هشدار روشن بود ما در مدیریت بحران نه تنها آماده نیستیم بلکه فاصله معناداری با استانداردهای اولیه ایمنی و آمادگی داریم. تمرکز امکانات در پایتخت و چند شهر بزرگ یک ضعف ساده نیست این یک ایراد درمورد عدالت سرزمینی و امنیت جانی مردم در مناطق دیگر است.
بنادر، شهرهای صنعتی و مناطق مرزی، شریان‌های حیاتی اقتصاد کشورند اما در بحران ها ظاهرا رها شده اند. این یک ضعف ساده نیست این یک ایراد ساختاری است.
این اتفاق نه یک حادثه استثنایی بلکه حلقه‌ای از یک زنجیره تکراری است زنجیره‌ای که هر بار با تسلیت و وعده پیوند می‌خورد و با فراموشی و تکرار درد پایان می‌یابد.
سؤال اصلی امروز این نیست که چقدر برای حادثه بندر شهید رجایی متأسفیم سوال اصلی این است:
اگر چنین حادثه‌ای در استان ما رخ دهد، چقدر آماده‌ایم؟
آیا زیرساخت هایمان را ارزیابی کرده‌ایم؟ آیا تجهیزات حیاتی امداد و نجات را به اندازه کافی داریم؟ آیا تیم‌های آموزش‌دیده و برنامه‌های عملیاتی از پیش تعریف شده در اختیار داریم؟ یا ما نیز حلقه بعدی زنجیره ی تکراری بحران و تسلیت خواهیم بود؟
ما نباید پس از هر حادثه بیدار شویم باید تا پیش از آن بیدار بمانیم. این بار باید با درک واقعیت ها قدم‌های عملی برداریم اگر امروز به فکر فردا نباشیم فردا دیر خواهد بود.
باید پیش از آنکه بار دیگر ناگزیر شویم پیام تسلیت صادر کنیم آینده را به دقت بسازیم.
مدیریت بحران کاری نیست که هنگام حادثه آغاز شود مدیریت بحران، هنر آمادگی پیش از بحران است.
ما در هر بحران، فقط پاسخگوی موقعیت‌های فوری هستیم نه برنامه‌های بلندمدت باید این روند معیوب را متوقف کنیم. مدیریت بحران، هنر اقدام پیش از وقوع فاجعه است نه عکس‌العمل‌های پراکنده پس از وقوع آن، حادثه‌ها منتظر نمی‌مانند تا ما آماده شویم.
سهم مردم در آمادگی برای بحران
با این حال نباید همه بار مسئولیت را تنها بر دوش مدیران گذاشت مردم نیز سهمی جدی در آمادگی برای بحران دارند از رعایت استانداردهای ایمنی در زندگی روزمره گرفته تا مشارکت فعال در آموزش‌های عمومی و مطالبه گری مستمر از مسئولان. فرهنگ پیشگیری باید در زندگی اجتماعی ما نهادینه شود نه اینکه تنها پس از وقوع حادثه در فضای مجازی سوگواری کنیم جامعه‌ای که آموزش‌دیده و آماده نباشد. در لحظه بحران، خود به بخشی از مشکل تبدیل می‌شود نه بخشی از راه‌حل.
آیا شهر من برای بحران بعدی آماده است؟
امروز باید با شبیه‌سازی سناریوهای مختلف کمبودها را شناسایی کنیم. باید امکانات را در همه مناطق به عدالت توزیع کنیم. باید قبل از آنکه ناچار به صدور پیام تسلیت دیگری شویم آینده را مسئولانه و دقیق بسازیم.
بندر شهید رجایی‌آخرین زنگ بیدار باش نیست اما می‌تواند آخرین فرصت برای بیدار ماندن باشد. بیایید از خود بپرسیم اگر امروز نوبت ما باشد آیا برای مدیریت بحران آماده‌ایم یا فقط برای نوشتن پیام تسلیت؟