
ظهر شنبه ۱۳ بهمنماه، یک دستگاه کشنده در ورودی منطقه گردشگری زریبار در مریوان از مسیر منحرف شد و وارد بستر تالاب گردید. خوشبختانه این تانکر در زمان حادثه خالی بود و آسیبی به اکوسیستم زریبار وارد نشد؛ اما این اتفاق، یکبار دیگر خطرات ناشی از تردد این خودروهای سنگین را به نمایش گذاشت. درحالیکه طی دو دهه گذشته بارها چنین حوادثی رخداده و اقدام پیشگیرانهای برای جلوگیری از آنها انجامنشده است. به نظر میرسد این حوادث چنان تکرار شدهاند که دیگر توجهات را جلب نمیکنند. سکوت رسانهای و بیتفاوتی متولیان امر باعث شده است تا این موضوع بهعنوان یک مسئله عادی جلوه داده شود. درحالیکه هر بار واژگونی یک تانکر حامل سوخت، میتواند به آلودگی شدید خاک و آبهای سطحی و زیرزمینی منجر شود.
کردستان با طبیعت زیبا، منابع آبی ارزشمند و اکوسیستمهای منحصربهفرد، یکی از مناطق مهم طبیعی کشور محسوب میشود. بااینحال، واژگونی تانکرهای سوخت بارها نشان داده که این سرمایههای طبیعی در معرض تهدید جدی قرار دارند. یکی از نمونههای بارز این بحران، حادثهای بود که هشت سال پیش در نزدیکی سد قشلاق سنندج رخ داد. در این سانحه، محموله تانکر بهطور کامل تخلیه شد و بخشی از منبع آب شرب مردم سنندج را در معرض آلودگی قرارداد. این رویداد نگرانیهای زیادی را به همراه داشت، اما بازهم اقدام مؤثری برای جلوگیری از تکرار چنین فجایعی صورت نگرفت.
اگر تردد تانکرهای حامل مواد سوختی تحت نظارت شرکت ملی نفت باشد، این شرکت موظف به پاکسازی آلودگیهای ناشی از واژگونی آنهاست. در غیر این صورت، سازمان راهداری و حملونقل جادهای مسئولیت این کار را بر عهده دارد و اداره کل محیطزیست نیز باید بر فرآیند پاکسازی نظارت کند. باوجوداین، همچنان شاهد عدم اجرای درست این وظایف هستیم. طبق آییننامههای حملونقل مواد شیمیایی و خطرناک، تردد تانکرهای حامل سوخت در برخی محورهای حساس ممنوع است، اما این قوانین بهدرستی رعایت نمیشوند. همین امر، خطرات زیستمحیطی را دوچندان کرده و سلامت مردم را در معرض تهدید قرار داده است.
تداوم این وضعیت نشان میدهد که یک ارگان بهتنهایی قادر به حل این مشکل نیست و نیاز به هماهنگی و تعامل بین دستگاههای مختلف وجود دارد. نهادهای ذیربط باید برای کاهش خطرات ناشی از واژگونی تانکرهای سوخت، اقداماتی همچون بهبود کیفیت جادهها، نظارت بیشتر بر تردد تانکرها، اجرای دقیق قوانین و ارائه آموزشهای لازم به رانندگان را در دستور کار قرار دهند. با توجه به اهمیت این موضوع، لازم است این مسئله بهعنوان یک مطالبه عمومی مطرحشده و از طریق رسانهها، فعالان محیطزیست و نمایندگان مردم در مجلس، پیگیری شود. در غیر این صورت، باید منتظر حوادث ناگوارتر و خسارتهای جبرانناپذیر بیشتری در آینده باشیم.