دو چیز شخصیت ات را تعین می‌کند:صبر؛ وقتی چیزی نداری
رفتارت؛ وقتی همه چیز داری!
سیفلیس (syphilis) یک بیماری مقاربتی است که از طریق ارتباط جنسی با فرد آلوده یا تماس با زخم سیفلیس منتقل می‌شود. سیفلیس ممکن است تا مدت طولانی در بدن فرد باقی بماند و علائم آن آشکار نشود. مشخص شدن بیماری با زخم‌هایی روی ناحیه‌ی تناسلی و در موارد شدیدتر در نواحی دیگر بدن است. عامل این بیماری باکتری به نام تریپونما پالیدوم است.. نخستین بار فریتز شادین و اریش هوفمان در سال ۱۹۰۵ باکتری مولد این بیماری یعنی ترپونما پالیدیوم را شناسایی کردند.
ابتلا به بیماری سیفلیس چند ویژگی دارد. اول این‌که این بیماری ممکن است در بدن نهفته باشد و علائمی بروز ندهد و بعد از مدتی علائم آن آشکار شود.
همچنین این نکته را در نظر داشته باشید ابتلا به این بیماری برای فرد مصونیت ایجاد نمی‌کند و حتی در صورت درمان به موقع و از بین رفتن کامل عامل بیماری‌زا ممکن است بعد از مدتی فرد مجددا به سیفلیس مبتلا شود. حتی برخی افراد که روابط جنسی نا‌ایمن دارند، ممکن است در طول زندگی چند بار به این بیماری مبتلا شوند.
راه انتقال بیماری
اصلی‌ترین راه انتقال بیماری سفلیس ارتباط جنسی است. در انواع رابطه‌ی جنسی واژینال، رابطه مقعدی و رابطه دهانی امکان انتقال سفلیس به شریک جنسی و ابتلا به سفلیس تناسلی وجود دارد. راه اصلی انتقال سیفلیس آمیزش جنسی است؛ اما می‌تواند در دوران بارداری یا هنگام زایمان هم از مادر به جنین منتقل و منجر به سیفلیس مادرزادی شود. این بیماری می‌تواند با بوسه‌زدن بر روی محلی در نزدیکی زخم و نیز از راه دهانی، مهبلی و آمیزش جنسی مقعدی، انتقال یابد، اما نمی‌تواند از طریق صندلی توالت، فعالیت‌های روزانه، وان‌های داغ یا استفاده مشترک از ظروف غذا یا لباس منتقل شود.
علاوه بر تماس جنسی عامل بیماری می‌تواند از طریق تماس پوست یا غشای مخاطی فرد بیمار به شریک جنسی منتقل می‌شود. بنابراین سیفلیس دهان از طریق تماس با مخاط دهان ایجاد می‌شود. همچنین اگر فرد زخم یا بریدگی روی بدن داشته باشد و آن بریدگی در معرض زخم سفلیس قرار بگیرد، احتمال ابتلا بالا می‌رود.
افراد در معرض خطر چه کسانی هستند؟
کسانی که واجد شرایط زیر هستند در معرض خطر سیفلیس هستند و باید در مواقع لزوم یا با مشاهده‌ی زخم روی بدن نسبت به انجام تست سفلیس اقدام نمایند.
- کسانی که رابطه‌ی جنسی محافظت نشده با فرد مبتلا به سیفلیس داشته‌اند.
- خانم‌های باردار، به‌خصوص اگر قبلاٌ به سفلیس مبتلا شده‌اند.
- خانم‌ها و آقایانی که سابقه‌ی ابتلا به سفلیس را دارند.
- افرادی که شرکای جنسی متعدد دارند.
- کسانی که در زندان هستند یا به تازگی آزاد شده‌اند.
- کسانی که مبتلا به ایدز هستند.
- مردان همجنسگرا
- کارگران جنسی
انتقال غیر جنسی
باکتری سیفلیس بسیار ضعیف و شکننده است و نمی‌تواند از طریق تماس فیزیکی با اشیایی مانند توالت فرنگی یا حوله گسترش یابد.
افراد به‌ویژه کادر بهداشت و پزشکی در صورت داشتن بریدگی یا خراش در پوست و تماس با زخم سیفلیس ممکن است در معرض ابتلا به سیفلیس قرار بگیرند.
علائم بیماری
شایع‌ترین علامت سیفلیس، زخم است. اما با توجه به چند مرحلهای بودن این بیماری، بروز علائم سیفلیس نیز متناسب با پیشرفت بیماری است.
معمول‌ترین و اولین علامت سیفلیس زخم‌های کوچک است؛ به زخم‌هایی که در اثر سیفلیس ایجاد می‌شود شانکر گفته می‌شود. زخم سیفلیس ممکن است در نواحی تناسلی، روی آلت تناسلی یا در مقعد یا حتی در دهان ایجاد می‌شود. مهم‌ترین ویژگی این زخم‌ها این است که با درد همراه نیست و در برخی مواقع اصلاٌ فرد متوجه این زخم‌ها نمی‌شود. زیرا در برخی موارد زخم‌ها خود به‌خود بهبود می‌یابند.
مرحله‌ی دوم چند هفته بعد از بهبود زخم‌ها یا همان شانکر بثوراتی در میان تنه و به تدریج در تمام بدن ایجاد می‌شود. به لحاظ ظاهر این بثورات شبیه زگیل هستند و خارش ندارند. سایر علائم بیماری سفلیس در این مرحله تورم غدد لنفاوی، تب، درد عضلانی، ریزش مو است. علائم سفلیس در این مرحله ممکن است بین چند هفته تا یک سال ادامه پیدا کند.
جوش های سفلیس، جوش هایی بدون خارش، زبر و قرمز یا قرمز قهوه ای که از بالاتنه شروع می شود و به کل بدن گسترش می شود؛ حتی در کف دست و پاها.
مرحله‌ی نهفته‌ی سیفلیس
درمان نکردن سیفلیس در مرحله‌ی یک و دو موجب ورود بیماری به فاز نهفته می‌شود. در این مرحله ممکن است فرد تا سال‌ها با سیفلیس درگیر باشد یا این‌که وارد مرحله‌ی سوم بیماری شود.
مرحله‌ی سوم سیفلیس
کسانی که در مراحل اول و دوم درمان را پیگیری نکنند دچار این مرحله می‌شوند. در مرحله‌ی سوم که شدیدتر از مراحل قبلی است، عامل بیماری‌زا به قلب، کلیه، چشم، عروق خونی گسترش پیدا می‌کند.
واکنش Jarisch-Herxheimer (JHR) در درمان سفلیس
واکنش Jarisch-Herxheimer reaction (JHR) یک عارضه جانبی رایج و کوتاه‌مدت درمان سفلیس است. کمتر از ۳۰ درصد از افراد مبتلا به سفلیس اولیه یا ثانویه ممکن است علائم JHR را بعد از گذشت ۲۴ ساعت از شروع درمان تجربه کنند. JHR یک واکنش سیستم ایمنی بوده که یک سری علائم موقتی را ایجاد می‌کند. شدت این علائم از خیلی خفیف تا شدید متغیر است و به صورت زیر است:
- تب
- لرز
- بثورات پوستی
- علائم گوارشی، مانند حالت تهوع و استفراغ
- سردرد
- درد مفاصل یا ماهیچه
در مورد علائم JHR باید بدانید که این علائم معمولاً در عرض چند ساعت از بین می‌روند و نیازی نیست نگران آنها باشید.
سیفلیس مادرزادی چیست؟
مادران بارداری که به سیفلیس مبتلا هستند در دوران بارداری از طریق بند ناف جنین را آلوده می‌کنند. همچنین زایمان طبیعی نیز می‌تواند موجب ابتلای فرزند به بیماری سیفلیس شود. نوزادان مبتلا ممکن است بدون علامت باشند یا زخم‌هایی در ناحیه‌ی دست و پای آنها مشاهده شود. این نوزادان به مرور زمان دچار عوارضی مانند بد شکلی، ناشنوایی و از بین رفتن پل بینی می‌شوند.
نشانه‌های سیفلیس در زنان
نشانه‌های سیفلیس زنان علاوه بر زخم شانکر شامل موارد زیر است.
- تب، تورم غدد لنفاوی
- زخم‌هایی که در دهان یا واژن یا سایر نقاط مرطوب بدن مانند زیر بغل ایجاد می‌شود خاکستری یا سفید هستند و خارشی ندارند.
- همچنین سیفلیس ممکن است با کاهش وزن، خستگی، گلود درد نیز همراه باشد.
- آلوپسی سیفلیس یا ریزش مو نیز یکی دیگر از نشانه‌های سیفلیس در زنان است.
بیماری سوزاک و سیفلیس چیست؟
شاید شنیده باشید که نام بیماری سوزاک و سیفلیس در کنار هم می‌آید و برایتان جالب باشد بدانید این دو بیماری چه شباهت و تفاوت‌هایی با هم دارند یا چرا نام آنها کنار هم می‌آید. واقعیت این است که این دو بیماری، بیماری‌های مقاربتی هستند، یعنی از طریق تماس جنسی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند. البته رعایت کردن موارد بهداشتی و استفاده از وسایل محافظتی و بهداشتی مانند کاندوم، محافظ دندان تا حد بسیار زیادی از بروز بیماری مقاربتی پیشگیری می‌کند.
سوزاک و سفلیس در مردان و زنان مشاهده می‌شود و مربوط به جنس خاص نیست اما در مردان همجنسگرا نسبت به زنان همجنسگرا بیشتر مشاهده می‌شود.
اما در مورد تفاوت این دو بیماری باید به عوامل ایجاد کننده اشاره کنیم. اگر چه هر دو با عوامل باکتریایی ایجاد می‌شوند، اما سیفلیس با باکتری پالیدیوم و سوزاک با نیسریا گونوروآ ایجاد می‌شود.
سوزاک با علائمی مانند ترشحات چرکی، سفید رنگ و سوزش و درد هنگام ادرار کردن، درد بیضه و کیسه‌ی بیضه در مردان مشاهده می‌شود. در زنان نیز سوزاک با ترشحات و خونریزی‌های غیر طبیعی در قاعدگی، درد و خارش در مقعد، خونریزی حین رابطه‌ی جنسی، تب همراه است.
سیفلیس تناسلی و سوزاک به دلیل روابط جنسی محافظت نشده سالانه هزاران زن و مرد یا حتی نوجوان را درگیر می‌نماید. بخش بزرگی از این آسیب‌ها به دلیل نهفته و بدون علامت بودن این بیماری‌ها طی یک بازه‌ی زمانی در شروع بیماری است. از طرف دیگر با ابتلا به بیماری‌های مقاربتی فرد مستعد ابتلا به نقص سیستم ایمنی یا ایدز نیز می‌شود.
تشخیص سیفلیس چگونه است؟
با بروز اولین نشانه و ایجاد زخم فرد بیمار باید در اولین فرصت به پزشک متخصص سلامت جنسی مراجعه کند. پزشک برای تشخیص دقیق از معاینه‌ی فیزیکی و مشاهده‌ی دقیق زخم و آزمایش‌های تشخیصی استفاده می‌کند. هزینه آزمایش سفلیس با توجه به عوارض و آسیب‌های سفلیس مقرون به صرفه و یک اقدام پیشگیرانه است.
آزمایش سیفلیس چیست؟
یکی از آزمایش‌های تشخیص سیفلیس، آزمایش خون است. همچنین نمونه برداری از محل زخم نیز می‌تواند ابتلا به سیفلیس را تایید یا رد نماید.
یکی دیگر از آزمایش‌هایی که برای تشخیص سیفلیس استفاده می‌شود، آزمایش مایع مغزی نخاعی برای تشخیص سفلیس عصبی است. با روشی به نام پونکسیون کمری از فرد بیمار نمونه تهیه می‌شود.
در صورت باردار بودن فرد مبتلا، سیفلیس غربالگری و و پیشگیری از آلوده شدن جنین از طریق مادر ضروری است. زیرا سیفلیس مادرزادی موجب آسیب به نوزاد و در مواردی حتی مرگ وی می‌شود.
راه‌های درمان
برای این‌که بدانید مریضی سیفلیس چیست و چگونه درمان می‌شود باید درمان متناسب با عامل بیماری‌زا انتخاب نمایید. بیماری‌هایی که عامل باکتریایی دارند با آنتی بیوتیک درمان می‌شوند. سیفلیس نیز در مراحل اولیه و ثانویه با آنتی بیوتیک‌هایی نظیر داکسی سایکلین، آزیترومایسین و سفتریاکسون درمان می‌شود.
در مواردی که زمان ابتلا به سیفلیس کمتر از یک سال است یک دوز پنی‌سیلین هم می‌تواند بیماری فرد را بهبود بخشد، اما اگر زمان ابتلا بیشتر از این مدت باشد، باید آنتی بیوتیک‌های دیگر جایگزین شود یا دوز استفاده بالا رود.
همچنین پزشک قبل از تزریق پنی سیلین حتما باید به حساسیت بیمار به این دارو توجه کند و در صورت حساسیت از داروی دیگری استفاده نماید.
در اولین روز درمان علائمی مانند تب، لرز، حالت تهوع، سردرد ظاهر می‌شود. این واکنش‌ها که بیشتر از یک روز طول نمی‌کشد، عکس العمل بدن به دارو است که با نام پاریش- هرکس هایمز شناخته می‌شود. این علائم جای نگرانی ندارد و علت آن عکس العمل بدن به اندوتوکسین است.
برای موثر بودن درمان سیفلیس تناسلی و پیشگیری از انتقال آن باید دوره‌ی درمان حتی با وجود از بین رفتن زخم‌ها تا آخر ادامه پیدا کند و تا بهبودی کامل از برقراری رابطه‌ی جنسی پرهیز شود. زیرا بیماری سیفلیس ممکن است به صورت خاموش در بدن فرد مبتلا باقی مانده باشد.
عوارض بیماری
سیفلیس به صورت زخم‌ها و بثوراتی است که تمام بدن فرد را درگیر می‌کند. پیشرفت بیماری حتی منجر به درگیر شدن اندام‌های حیاتی بدن و اختلال در عملکرد آنها می‌شود. اما درمان به موقع در مراحل اول و دوم قطعاٌ عوارض سیفلیس در آینده را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
عوارض حاصل از درمان نکردن بیماری سفلیس شامل موارد زیر است.
- احتمال ابتلا به بیماری‌های دیگر به دلیل ضعیف شدن سیستم ایمنی بالا می‌رود. یکی از بیماری‌هایی که از عوارض سیفلیس است، بیماری ایدز است.
- برجستگی‌هایی به نام گوم از عوارض سیفلیس در مراحل نهایی بیماری است. این برجستگی‌ها علاوه بر پوست، در استخوان، کبد و حتی سایر اعضای بدن مشاهده می‌شود.
- مشکلات عصبی مانند سردرد، سکته، مننژیت و زوال عقل از عوارض دیگر سفلیس است.
- مشکلات قلبی عروقی مانند آنوریسم یا مشکلات مربوط به دریچه‌ی قلب با درمان نکردن به موقع سفلیس ایجاد می‌شود.
- مشکلات بینایی و شنوایی و حتی از دست دادن کامل این دوحس عوارض سفلیس است.
- سفلیس مادرزادی در نوزاد متولد شده موجب مرگ نوزاد در لحظه‌ی تولد یا چند روز پس از زایمان می‌شود.
تصاویر بیماری سفلیس به شما نشان می‌دهد این بیماری چه عوارض و نشانه‌هایی دارد.
راه‌های پیشگیری از سیفلیس
بهترین راه برای مبتلا نشدن به بیماری سیفلیس داشتن روابط جنسی ایمن است. به این منظور باید موارد زیر در رابطه‌ی جنسی مراعات شود.
- استفاده از کاندوم لاتکس در روابط جنسی ضروری است.
- در روابط جنسی دهانی از محافظ دندان استفاده شود.
- از داشتن شرکای جنسی متعدد امتناع شود.
- پرهیز از ارتباط جنسی با کسی که شرکای جنسی متعدد دارد.
- از نظر بیماری جنسی تحت غربالگری قرار بگیرید.
- بیماری‌های مقاربتی را از شریک جنسی خود پنهان نکنید.
همچنین با توجه به این‌که سیفلیس فقط از رابطه‌ی جنسی منتقل نمی‌شود و خون نیز قدرت انتقال دارد، در صورت اعتیاد و استفاده از سرنگ حتماٌ از سرنگ اختصاصی استفاده شود و سرنگ مشترک به هیج عنوان استفاده نشود. عدم استفاده از مواد روانگردان نیز فرد را در شرایط طبیعی قرار می‌دهد و موجب می‌شود بر روابط و رفتارهای خود کنترل داشته باشد.
استفاده از واکسن سیفلیس برای افراد در معرض خطر و غربالگری زنان باردار نیز می‌تواند یک راهبرد و پیشنهاد موثر برای پیشگیری از بیماری باشد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
انجام دادن تست سیفلیس برای تمام افراد اجباری نیست، اما در صورتی‌که فردی با زخم یا راش پوستی یا ترشح در کشاله‌ی ران یا سایر قسمت‌های بدن مواجه شود باید فوراٌ به متخصص بیماری های مقاربتی مراجعه کند.
واکسنی برای سیفلیس
در حال حاضر هیچ گونه واکسنی برای بیماری سیفلیس وجود ندارد و برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری می‌توانید موارد زیر را انجام دهید: پرهیز از رابطه جنسی یا ازدواج؛ تنها راه مطمئنی که برای پیشگیری از ابتلا به سیفلیس وجود دارد، خودداری از انجام رابطه جنسی است.
ین بیماری، دومین علت مرده زایی و سقط جنین در جهان محسوب می شود. همچنین عدم درمان بیماری باعث بروز سکته مغزی، زوال عقل و سایر بیماری های عصبی می شود.
سفلیس از طریق باکتری ترپونما پالیدوم (treponema pallidum) ایجاد می شود. مطالعه سفلیس بسیار دشوار است، زیرا برخلاف بسیاری از بیماری های باکتریایی، امکان رشد آن در محیط آزمایشگاه یا در بدن موش وجود ندارد.
تنها حیوان حساس به سیفلیس در محیط آزمایشگاه، خرگوش است؛ اما این عفونت به سرعت از بدن حیوان پاک می شود. بنابراین محققان برای بررسی سفلیس، به خرگوش هایی نیاز دارند که به طور منظم به سویه ای از باکتری ترپونما پالیدوم آلوده شوند.
باکتری عامل بیماری بسیار حساس است و این مسأله، دلیل دوم برای دشوار بودن بررسی سفلیس است. اغلب باکتری های عامل بیماری بسیار مقاوم هستند و امکان شستن و خشک کردن و مشاهده بخش خارجی آنها زیر میکروسکوپ وجود دارد.
اما باکتری ترپونما پالیدوم در این فرآیندها از بین می رود؛ به همین دلیل تاکنون امکان شناسایی پروتئین ها در غشای خارجی باکتری فراهم نشده است. پروتئین‌های موجود در غشای خارجی باکتری، کلید درک این نکته است که چگونه سیستم ایمنی بدن، مهاجمان باکتریایی را شناسایی و چگونه واکسن در بدن عمل می کند.