اگر چنین پیش رود فرصت­‌های صادرات خدمات فنی و مهندسی به عراق را از دست می­‌دهیم

استان کردستان همانند سایر استان­‌های ایران دارای پتانسیل­‌های بالایی است که باید از آن استفاده شود، خصوصا در حوزه صادرات خدمات فنی و مهندسی. قرار گرفتن استان در مجاورت عراق بهترین فرصت برای مراودات صادراتی با کشور عراق و اقلیم کردستان است، اشتراکات دینی، قومی و فرهنگی بین دو ملت و قرار گرفتن در مسیر ترانزیتی را هم باید مزید بر علت دانست.

در مورد تعداد شرکت­‌ها، مهندسین، تولیدکنندگان، نمایندگان فروش و انجمن صنفی کارگران در حوزه صنعت ساختمان باید به اطلاع برسانم تعداد شرکت‌ها در استان کردستان (پیمانکاران) حدود ۱۲۰۰ شرکت هستند که از این تعداد شاید حدود ۱۰۰ شرکت آن در حال حاظر فعال هستند و در خصوص مهندسین طبق آماری که دارم در سازمان نظام مهندسی تقریبا ۸۵۰۰ عضو داریم و از این تعداد ۵۵۰۰ عضو پروانه‌دار داریم. از اینکه در مورد آمار از تقریبا استفاده کردم به این دلیل است که سالانه و بعضا حتی فصلی و ماهانه به تعداد این عضوها اضافه و کسر می­‌گردد. در خصوص نمایندگان رسمی فروش و تولیدکنندگان صنعت ساختمان هم آمار دقیقی نداریم و همچنین در صنف استادکاران و کارگران نیز باید عرض کنم حدود هفده هزار عضو داریم که یک سوم این اعضا نیز از نظر مهارت و دانش فنی درجه‌بندی شده.اند.

ما اگر بخواهیم جایگاه را مشخص کنیم باید مبنای آماری و دیتا داشته باشیم که به نسبت شهرهای دیگر مقایسه کنیم اما متاسفانه چون آماری وجود ندارد نمی­‌توان جایگاه استان کردستان را مشخص کنیم ولی طبق تجربه و اطلاعات شخصی که از سایر استان‌ها داریم جایگاه خوبی نداریم و با وجود رکود اقتصادی مخصوصا در صنعت ساختمان که هر ساله در مجلس از بودجه آن کسر می­‌شود بر شدت این وضعیت افزوده می­‌شود، در صورتی که همه واقفیم پیشرفت و آبادانی هر کشوری بستگی به عمران و بخش صنعت ساختمان دارد؛ یعنی اگر بخواهیم ساده صحبت کنیم اگر بودجه و بخش عمرانی در هر شهر و کشوری در حد قابل قبولی باشد، صنعت ساختمان در رونق بخشی بعد از گردشگری قرار می­‌گیرد و می­‌تواند به پیشرفت کشور بیانجامد.

در وضعیت تشکیلاتی مخصوصا در سازمان نظام مهندسی خوشبختانه طبق قانون و آئین‌نامه‌های مهندسی همه مناسبات مشخص و تعریف شده است و کلیه مهندسان رده‌بندی و هر کدام در حوزه‌های خود مشغول به فعالیت هستند و بخش­‌های عمران، معماری، مکانیک، نقشه‌برداری و... دسته‌بندی شده‌اند و ضعف­‌هایی هم وجود دارد که به نظر بنده این ضعف­‌ها متاثر از قوانین نیست و ریشه در رویکردها و سلایق مدیران اجرایی دارد؛ تبدیل کردن این ضعف­‌ها به نقطه قوت، نیاز به حضور و کمک خود اعضای سازمان نظام مهندسی دارد و امیدواریم که هر چه زودتر با اتحاد و همبستگی این کمبودها و ضعف‌ها را که در دوره‌های قبل بوده ترمیم و اعتماد را بین مهندسین و مردم ایجاد کنند.

بگذارید این سوال را با ذکر یک مثال پاسخ دهم، قانون به ما اجازه عبور از چراغ قرمز را نخواهد داد ولی وقتی یک مامور راهنمایی و رانندگی دستور می­‌دهد که حرکت کن حکم پلیس فراتر از قانون است و می­‌توانی چراغ قرمز را رد کنی. قوانین در همه زمینه­‌ها و کل دنیا در راستای نظم و انظباط جامعه وضع می­‌شود و همانطور که روزانه شاهد پیشرفت و تکنولوژی‌های جدید در دنیا هستیم باید هر ساله بعضی از قوانین اصلاح شود و برای تولیدکنندگان و مهندسان و تاجران برنامه حمایتی داشته باشد، متاسفانه ما در صادرات چند مورد و اشکال اساسی داریم که اگر این چند مورد را مد نظر داشته باشیم بسیاری از مشکلات ما حل خواهد شد‌.

اول اینکه ما یک هسته مرکزی از بخش خصوصی نیاز داریم که بتوانند در همه بخش­‌ها به ویژه در صادرات صنعت ساختمان و صنایع وابسته به آن یک نماینده از تشکل‌های و انجمن­‌ها از جمله سازمان نظام مهندسی، انجمن صنفی کارگران، تولیدکنندگان ، نمایندگان فروش و پیمانکاران داشته باشیم و ناظرانی هم که تجربه کاری و آشنایی با کشور همسایه (اقلیم کردستان عراق) دارد به صورت یک هسته تشکیل دهیم و کار این نمایندگان و ناظران فقط تسهیل در امور صادرات باشد.

دوم اینکه ما بعضا در اجرای قانون و تجارت با کشور همسایه مخصوصا اقلیم کردستان عراق سلیقه­‌ای عمل و بیشتر امنیتی به این مرزها نگاه می­‌کنیم نه اقتصادی. اگر خاطرتان باشد تا کنون چندین بار مرز را مخصوصا باشماق را بسته­‌اند بدون اینکه از قبل هماهنگی با تجار و بازرگانان داشته باشند و مهمترین آن بسته شدن مرز به مدت طولانی آن هم زمانی که کردستان عراق یک انتخابات داشت و چندین مورد دیگر و واقعا تاجران و بازرگانان لطمه زیادی دیدند. از آن نظر که نتوانستند به تعهدات اقتصادی که داده بودند عمل کنند و این خود یک بی‌اعتباری نه فقط برای تاجران بلکه برای دولت بود. سوال اینجا است که چرا ترکیه مرز خود را نبست؟ اسم ترکیه را آوردم ، ترکیه در معاملات اقتصادی بسیار زیرکانه عمل می­کند و وقتی ما مرز را می­‌بندیم راه را برای ترکیه باز می­‌کنیم، ما قبلا بازار سلیمانیه را تا صددرصد گرفته بودیم و داشتیم به بازار اربیل و سایر شهرهای شمال عراق نفوذ می­‌کردیم ولی متاسفانه با سهل‌انگاری، اربیل را که از دست دادیم هیچ حتی ۵۰ درصد از بازار سلیمانیه را هم از دست دادیم.

سوم با این نوسانات ارز، حذف ارز ترجیحی و مشوق­‌های صادراتی از طرف دولت و برنامه نداشتن در خصوص حمایت از تولیدکنندگان و بازرگانان قطعا این بازار ۵۰ درصدی را هم از دست خواهیم داد و جای خود را به ترکیه و مخصوصا چین می­‌دهیم.

چهارم دولت ترکیه بسیار جسورانه از تولیدکنندگان و بازرگانان حمایت می­‌کند و قراردادهایی را با اقلیم کردستان وضع کرده که هم بازرگان خود را حمایت می­‌کند و هم تعهد به بازرگانان اقلیم کردستان عراق می‌دهند که هیچکدام متضرر نشوند و این قوت قلبی و تجارت را بین بازرگانان ایجاد کرده‌اند.

دولت ایران متاسفانه تمام تعهدات را پای خود بازرگانان گذاشته است. در پایان این پرسش باید بگویم که اگر ما نتوانیم با برنامه‌ریزی و حمایت دولت و ایجاد یک هسته مرکزی و از افراد متخصص و صاحب نفوذ و اعتبار استفاده کنیم این فرصت را هم از دست خواهیم داد.

باید بگویم که بازار صادراتی موجود بهترین فرصت است که از آن استفاده کنیم. ما در مهر ماه ۹۸ توانستم با اتحادیه بازرگانان و اتحادیه مهندسین کوردستان و اتاق بازرگانی رایزنی­‌هایی داشته باشیم و مخصوصا در حوزه صادرات خدمات فنی مهندسی که یکی از پردرآمدترین حرفه و ارزآوری است و همچنین چون از توان مهندسی جزو کشورهای برتر هستیم فعالیت خود را شروع کنیم که متاسفانه با وقفه‌ای دو ساله مواجه شدیم و آن هم انتشار ویروس کرونا بود که واقعا نمی­‌توانستیم فعالیت کنیم اما با پایان یافتن کرونا و ارتباط‌هایی که در طول این مدت حفظ کردیم امسال با یک هیئت ۹ نفره سفری داشته باشیم.

مقصدهای صادراتی ما در حال حاضر سلیمانیه است و اگر بتوانیم درست و هدفمند عمل کنیم قول خواهم داد که به اربیل و موصل و حتی بازار صنعت ساختمان سوریه ورود خواهیم کرد.

میزان صادرات در دو سال اخیر را نمی­‌دانم و همانطور که در پاسخ سوال قبل اشاره کردم متاسفانه کرونا همه برنامه ریزی‌ها را مختل کرد. همچنین الان باید عرض کنم حتی قبل از دو سال قبل را هم نمی­‌دانیم چرا که ما آمار دقیقی از صادرات خدمات فنی و مهندسی نداریم و این خود یک ضعف است که باید با برنامه‌ریزی در امسال این امر را هدفمند کنیم.

در این سفر ما یک هیئت ۹ نفره متشکل از اعضای سازمان نظام مهندسی که بعضی از آنها خود تولیدکننده بودند و برخی نماینده شرکت بودند حضور داشتند و مورد استقبال قرار گرفتیم و حتی پیشنهاد تفاهم‌نامه از طرف اتحادیه مهندسین کوردستان داشتیم که با پیشنهاد بنده تفاهم‌نامه را موکول کردیم به دعوت متقابل که به زودی از آنها دعوت به عمل می­‌آوریم و تفاهم‌نامه را در استان کردستان ایران تنظیم و عقد خواهیم کرد.

مهمترین دستاوردی که در طول این چند جلسه داشتیم، این بود که توانستیم بازار سلیمانیه و وضعیت ساخت و ساز را رصد کنیم و به نقاط ضعف و قوت خودمان دست پیدا کنیم. در حال حاظر صنعت ساختمان در ایران دچار بحران و ساخت و سازها ضعیف شده است به صراحت اعلام می­‌کنم که الان بهترین فرصت برای بازسازی نقاط ضعف و کسب دانش و اطلاعات است و مطمئن باشید وضعیت اینگونه نخواهد ماند، و آنهایی موفق هستند که بتوانند در رکود بازار اقدام و حرکتی بکنند والا در بازار گرمی و رونق اقتصادی همه فروشنده و خلاق هستند.