سرانجیک؛ نماد شهر قروه + عکس

روژان پرس: هر شهری را نمادی است که برای ساکنانش روح‌نواز و آرامش‌ بخش است.

نمادها شناسنامه‌ شهرها محسوب می‌شوند و شهری را از شهر دیگر متمایز می‌ساختند.‌ این نمادها بنابر سابقه و فرهنگ شهرها، شکل‌های گوناگونی به خود می‌گرفت. از نظر پژوهشگران، نماد شهری، تداعی‌گر خاطرهات مشترک برای ساکنان شهر است؛ خاطره‌ای که با بازدید از آن، گاه به شکلی ماندگار به گردشگر ناآشنا منتقل می‌شود.

عناصر گاه در طول تاریخ و به مرور زمان به نماد تبدیل می‌شود مانند یک بنای قدیمی یا نقاطی که به نوعی در آلبوم خاطرات و پیشینه شهر ثبت شده است. در شهرهایی که پیشینه ندارند گاهی طراحان و مسئولان شهری تصمیم به ایجاد یک نماد مدرن در شهر می‌گیرند. این امر در مورد کشورها هم صدق می‌کند امروزه بسیاری از کشورهای اروپایی یا حتی آمریکا که فاقد پیشینه‌ای کهن هستند از موضوعات روز نمادسازی می‌کنند. اینجاست که نقش حیاتی نمادها که ریشه در تاریخ و خاطرات گذشتگان دارند  اهمیت پیدا می‌کنند.

نمادها همیشه یادآور هویت شهرها است و انتخاب نماد درست در واقع زبان گویا و معرف شهر است که موجب ماندگاری در ذهن گردشگر و در زمان‌های مختلف می‌شود.

تاریخ و تمدن هزاران ساله، غنای فرهنگی، تنوع اقلیم و گوناگونی گونه‌ها و عناصر طبیعی، بی‌شک شناخت یا خلق نماد برای شهرهای کشورمان را آسان کرده است. کافی است در جهت توسعه پایدار گردشگری و حفظ هویت شهرهای ایرانی که روز به روز در حال تغییر و دگرگونی است، کمی مطالعه کرد.

قروه دروازه ورودی کردستان است با معادن غنی و دشت‌های حاصلخیز که چون نگینی در منطقه می‌درخشد. قروه سومین شهر پرجمعیت در استان کردستان به‌شمار می‌آید. این شهرستان در دشت وسیعی در شرق شهر سنندج قرار دارد و با شمال غربی استان همدان هم‌مرز است که این دشت از  شمال به شهرستان بیجار و از جنوب به استان کرمانشاه محدود است. این شهرستان در دامنه رشته کوه زاگرس و در بلندای ۱۹۰۰ متر بالاتر از سطح دریا واقع شده‌ و از شهرهای سردسیر کشور به‌شمار می‌آید.

رشد و توسعه قروه در مسیر جاده (سنندج به تهران) انجام پذیرفته‌است. به شهر، القابی نظیر «دشت خدا»، «شهر تمیز ایران»، «اولین شهر توریستی ایران»، «شهر تاریخ و فرهنگ»، «شهر تجاری ایران»، «دشت سرسبز ایران» و «پاک‌ترین و خوش‌آب‌وهواترین شهر ایران» نسبت داده‌اند. قروه مطابق ارزیابی دیده‌بان کیفیت هوا برای زندگی در حد سوئیس معرفی شده و رتبه اول را کسب کرده است.

اما متاسفانه در طرح توسعه شهری به نمادسازی آن توجه نشده هیچ؛ بلکه نمادهای مورد احترام ساکنانش را هم از بین برده‌اند. نمادهایی چون سرانجیک که از گذشته‌های دور هر کدام از شهروندان حکایت‌ها و خاطراتی شیرین از آن به یاد دارند و الهام‌بخش طبع لطیف شاعران و ادیبان در خلق اشعار زیبایی بوده است:

قروه را باشد نمادش « کولاوا»

در «سرانجیک» انعکاسی: هم‌صدا!

"قلوز" و "بدر" و "پریشان" استوار

وان «سراب"اش دستکار کردگار

تخریب تدریجی هویت تاریخی قروه در کنار تحمیل هزینه سنگین به‌نام تأمین زیرساخت‌ها موضوعی است که همواره ساکنان قروه از آن رنج برده‌اند. اصرار برای ساخت و ساز در دل صخره و دامنه کوه واقعا جای سوال دارد و متولیان امر تا کنون به اعتراضات مردمی توجهی نکرده‌اند.

نمادی که این روزها مورد بی‌مهری قرار گرفته صخره سرانجیک است. این صخره در دامنه تپه‌ی سوم از سه تپه مشرف به شهر قروه واقع در جنوب غربی شهر دارد.  

از دو واژه سرن= تیر که به شکل صلیب بالای کشتی برای آویزان کردن بادبان نصب می‌کنند یعنی ستون و پایه‌ی بادبان کشتی و واژه‌ی جیک= در زبان ترکی، جیک با شکل لاتین cik پسوند تصغیر کننده می‌باشد. پس سرن جیک یا سران جیک به معنی ستون کوچک است اما ستون کوچ کجا؟

ساکنان اولیه دارای ذوق خاصی بوده و  شبهاندن طبیعت به کشتی که در آن بادبانی کوچک وجود دارد وجود شیب ملایم  در سینه سوم تپه به کشتی و صخره موجود بر آن بادبان آن است. وقتی در برابر این صخره قرار می‌گیری با بالا بردن صوتت  و رسیدن آن به دیواره بلافاصله با اکوی زیبا و جالبی روبرو می‌شوی به‌طوری‌که کودک دلت  تو را وادار به تکرار می‌کند.

این صخره در نوع خود بی‌نظیر و جالب است و سالهاست مامن و ماوای دوستداران طبیعت؛ اما متاسفانه امروزه در محاصره ساخت و سازهای بی‌مورد شاهد از دست رفتن زیبایی این سنبل طبیعی هستیم.

محیط زیست طبیعی ما خود دارای زیبایی‌های خاصی است که متاسفانه مهندسین شهر‌سازی ما آن را به نا کجا آباد تبدیل می‌کنند. ما قدر موهبت‌های الهی را نمی‌دانیم.

برای تجدید خاطره در تاریخ 10/19/ 1400 اعضای کمیته زیست‌محیطی ورزش‌های همگانی سازمان سراب سبز شهرستان قروه متشکل از خانم‌ها و آقایان

1.جواد عبد الملکی

2.حامدالماسی

3.زهرا ظاهری

4. سپیده حق شناس

5. شقایق شیر محمدی

6. ناهید کوماسی

7. نسامصطفایی

8. سعدی عبدالملکی

9. بهزادبهنیا

10. امیر حسین جعفری

11. علی محمدی

12. جلال اکبری

با سر کشی و صعود به صخره سرانجیک بار دیگر بر اهمیت حفظ این نماد شهری قروه تاکید کردند. گروه ضمن صعود از صخره، تصاویر جدیدی از زوایای مختلف تهیه کردند که بیانگر ابعاد تازه‌ای از زیبایی‌های سرانجیک است.

جلال اکبری که عکس‌ها را تهیه کرده است به موارد جدیدی اشاره می‌کند.

او می‌گوید: در این برنامه و در هنگام عکاسی به نتیجه جالبی رسیدیم.

اشکال‌ طبیعی و نمای فیزیکی صخره بر اثر تغییرات آب و هوایی و به مرور زمان تحت فشار باد، آب، سرما، گرما، شکل یافته حتم داریم واژه‌ها و اصطلاحات و تعبیرهایی که در طی تاریخ در زبان‌های جوامع انسانی پدید آمده و به کار رفته‌اند در فهم حوادث و شیوه‌های زندگانی و اندیشه‌ها و آرزوهای آن جوامع هستند.

اکبری ادامه می‌دهد: مطالعه چنین مجموعه‌ای می‌تواند سرگذشت فرهنگی هر یک از جوامع را به طریقی بازگو کند.

از این رو، واژه‌ها بازتاب فعالیتهای مادی و معنوی جوامع به حساب می‌آیند.

این فعال زیست‌محیطی با اشاره به اینکه هر زبانی در طول تاریخ تغییر می‌پذیرد ادامه می‌دهد: «حال چهره‌ای که با داشتن دستمال سر (فرج اللهی، سرکه‌ای یا شَده) که بر سر دارد به یک زن  شباهت دارد. تصویری خارق‌العاده از دایک، آنا؛ این کلمات مادر معنی دارند.

حال چون در استان کردستان هستیم و این تصویر در شهرستان قروه مشاهده و کشف شده حتما اطلاع دارید گویش محلی قدیم شهر قروه ترکی است به دو اسم که هر دو یک معنی دارد. اسم برده می‌شود دایک، آنا = مادر.»

وی با اعلام اینکه فریاد این مادر برای ساکنان قروه آشناست می‌گوید: سالهاست صدای این مادر خفته در دل سخره سرانجیک در انعکاس صدای اهالی قروه بوده اما ما خبر نداشتیم و حال با مشاهده عکس‌ها و نمایان شدن چهره اصلی سرانجیک (یک زن با لباس سنتی) این موضوع را به وضوح می‌توان استنباط و مشاهده کرد. متاسفانه متولیان امور شهری بدون توجه به پیشینه این صخره، در سال‌های اخیر در اطراف آن اقدام به ساخت و ساز کردند و اینک سرانجیک در محاصره بناهای تازه ساخت قرار گرفته که این موضوع مورد اعتراض بسیاری از اهالی و همچنین گروه‌های کوهنوردی و زیست محیطی است.

عضو کمیته زیست‌محیطی ورزش‌های همگانی سازمان سراب سبز شهرستان قروه افزود:‌ ما باور داریم که این کوه جزو سرمایه‌های عمومی شهروندان است و در آینده می‌تواند به عنوان یک اثر دیدنی و حتی تاریخی مورد بازدید گردشگران قرار گیرد.

اکبری در پایان با تاکید بر اهمیت حفظ این نماد تاریخی از متولیان امور شهری تقاضا کرد اطراف این مکان را هرچه سریعتر برای ساخت و ساز ممنوع اعلام کنند.