پلتفرم یا زیر ساخت تأمین مالی زنجیره‌ای SCF)= Supply chain finance) که در چند هفته اخیر توسط سه عضو اقتصادی کابینه به منظور حل مشکلات تأمین مالی بخش صنعت و تولید معرفی گردید، قرار است تا پایان دولت سیزدهم مدل و زیر ساختی برای تأمین 50٪ از نیاز مالی بخش تولید و صنعت در هر سال باشد. مبنای اصلی طراحی این پلتفرم، اولاً نگاه زنجیره‌ای به بخش صنعت و تولید است و ثانیاً توجه به این مهم، که نیاز اصلی هر کدام از اجزاء این زنجیره، سرمایه در گردش می‌باشد. اگر بنگاه‌های تأمین کننده قطعات یا مواد اولیه، بنگاه‌های تولید کننده محصول و بنگاه‌های توزیع کننده یا فروشنده را، به عنوان اجزاء زنجیره بخش تولید و صنعت تصور کنیم، بدون تردید هر کدام از آنان برای تحقق برنامه‌های خود و کسب درآمد، نیازمند سرمایه در گردش هستند و اگر این اصل را بپذیریم که اصولاً هر بنگاهی با تأخیر و پس از فروش محصولاتش، به درآمد می‌رسد، لذا تأمین مالی و دراختیار گذاردن سرمایه در گردش، نقش بسیار حیاتی را در گردش چرخ صنایع برعهده دارد. روش سنتی و تقزیباً جاری برای تأمین سرمایه در گردش در هر کدام از این بنگاه‌ها، اقداماتِ جداگانه، مستقلانه و به‌صورت جزیره‌ای است؛ به این ترتیب که بنگاه‌های فوق‌الذکر با مراجعه به بانک درخواست تسهیلات را ارائه می‌دهند و بانک نیز فقط با پذیرش ترهین وثایق ملکی، تسهیلاتی را ارائه می‌دهد. در این رویکرد ضمن اینکه بانک قدرت ارائه این حجم از منابع را ندارد، موارد ذیل نیز حادث می‌گردد:- اولاً، تولید کننده یا فعال صنعتی و تولیدی در صورت نداشتن املاک و مستغلاتِ کافی، ترغیب به سرمایه‌گذاری بخشی از دارایی‌های بنگاه در بخش زمین یا مسکن می‌گرددد که خود موجب تورم در این بخش خواهد شد.
- ثانیاً، تعدد اخذ تسهیلات توسط هر کدام از بنگاه‌ها موجب افزایش هزینه تولید در هر مرحله و افزایش قیمت محصول نهایی خواهد گردید.
- ثالثاً، با توجه به نرخ پایین تسهیلات و شرایط اقتصادی، ممکن است هرکدام از بنگاه‌ها تسهیلات بانکی را در بازرهای فرعی و زود‌بازده مانند ارز، طلا و سکه و...وارد کنند و حاصل این انحراف منابع، عدم تعادل در بازارهای سرمایه و مهم‌تر از همه خروج تسهیلات از زنجیره تولید و صنعت می‌گردد که یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش نسبت تسهیلات اسمی به GDP را که امروز شاهدیم، می‌توان همین دلیل برشمرد.
اما در پلتفرم تأمین مالی زنجیره‌ای SCF، تأمین کننده قطعات یا مواد اولیه، تولید کننده، شبکه توزیع یا فروشنده و بانک در قالب یک اکوسیستم و زنجیره عمل می‌کنند. به عبارت دیگر بانک حلقه اصلی اتصال حلقه‌های زنجیره تولید، شامل تأمین کننده مواد اولیه، تولید کننده محصول و توزیع کننده یا فروشنده است و در این زیرساخت سه حلقه اصلی مربوط به زنجیره تولید با مراجعه همزمان به بانک SCF خود را به بانک ارائه می‌دهند و با یک توافق الکترونیکی و ارائه فاکتورهای الکترونیکی که به تایید بانک می‌رسد، بانک برات الکترونیکی مدت دار یا سندهای تجاری معتبر را به‌جای تسهیلات بانکی، ارائه می‌دهد. درواقع هیچ منابعی در اختیار خریدار قرار نمی‌گیرد و فروشنده هم برات الکترونیکی یا گواهی اعتبار مولد (گام)را در اختیار دارد که تا سررسید درآمد ناشی از فروش محصولات توسط خریدار، به عنوان تضمین نزد خود خواهد داشت و خریدار پس از ارائه پول به بانک، وثیقه خود را آزاد می‌نماید و فروشنده هم در آن زمان پول خود را از بانک دریافت می‌کند.این فرایند در حلقه‌های قبلی زنجیره نیز قابل اجراست. هدف نگارنده از نگارش مقدمه طولانی، این است که ضمن بیان مزایای پلتفرم تأمین مالی زنجیره‌ای(SCF) و اینکه می‌تواند در انحراف منابع مالی از بخش تولید، فشار به بانک‌ها، فساد، افزایش قیمت تمام شده محصول، صدور فاکتورهای صوری و... تا حد چشمگیری بکاهد، هدف اصلی، پیشنهاد اجرای این پلتفرم در زنجیره و اکوسیستم صنعت دام و طیور است. گوشت قرمز، گوشت سفید و تخم مرغ از منابع اصلی پروتئین سبد غذایی روزانه محسوب می‌شوند که سوء مدیریت و سیاست‌گزاریهای غلط این صنعت در سنوات اخیر در کشورمان، تأمین این سبد غذایی یا حداقل مدیریت آن را مواجه اشکال نموده‌است. در این صنعت نیز هرکدام از زنجیره‌های منتهی به تولید محصول نهایی شامل مرغ گوشتی، تخم مرغ، گوشت دام، شیر و... نیازمند سرمایه در گردش هستند که اجرای پلتفرم SCF می‌تواند کمک شایانی به آن نماید. به عنوان مثال اگر در صنعت تولید مرغ گوشتی، حلقه‌های مختلف این زنجیره را در نظر بگیریم که شامل تولید کننده یا پرورش دهنده مرغ گوشتی، تولید کننده جوجه یک روزه گوشتی، تأمین کننده نهاده‌ها، تولید کننده خوراک و مکمل‌های غذایی و نهایتاً شبکه توزیع مرغ در بازار است؛ بی‌تردید باز هم سرمایه در گردش، ضروری‌ترین نیاز هرکدام از حلقه‌های این زنجیره در شروع می‌باشد. فقط در حلقه آخر از زمان آماده سازی سالن مرغ‌داری، تهیه خوراک، جوجه ریزی تا مرحله فروش مرغ، درآمد حاصل از فروش، حداقل 3 ماه با تأخیر به‌دست تولید کننده می‌رسد.این تأخیر در حلقه‌های قبلی نیز با مدت نسبتاً مشابه وجود دارد. این زمان در صنعت تولید گوشت قرمز بیش‌تر است به گونه‌ای که از زمان خرید گوساله، خرید خوراک تا مرحله کشتار و فروش، حداقل 6 ماه خواهد بود. لذا انتظاری منطقی و بدیهی است که دولتمردان اجرای پلتفرم SCF در صنعت دام و طیور را همزمان با صنایعی چون فلزات اساسی، پتروشیمی، خودرو، لوازم خانگی، ماشین آلات و ساختمان، در اولویت اجرا قرار دهند.
* دانشیار دانشگاه و متخصص طب داخلی دامپزشکی